خودکشی در دیار غربت/ بررسی ریشه های برخی معضلات دانشجویان ایرانی در خارج

کوالالامپور – جارپرس – مالزی میزبان ده ها هزار دانشجوی خارجی از جمله بیش از پنجهزار دانشجوی ایرانی است که سرنوشت چند تن از این دانشجویان با خودکشی به پایان غم انگیزی رسید. سرنوشتی که نیازمند مطالعه و توجه جدی با هدف جلوگیری از تکرار آن و کاهش معضلات و مشکلات این دانشجویان است.

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، اگر چه میزان موارد خودکشی ایرانیان در مالزی رقم بسیار ناچیزی است، اما صحبت از جان افرادی است که با عشق ادامه تحصیل راهی دیار غربت شدند. دیاری که شاید آن را بهشتی پنداشته بودند، اما حضور در آن را دوام نیاوردند و اقدام به خودکشی کردند.
خودکشی را می توان نتیجه عوامل مختلفی از جمله افسردگی، فشار روانی، مشکلات مالی و یا مشکلات بین فردی عنوان کرد.
نگاهی به آثار ‘امیل دورکیم’ نشان می دهد وی معتقد به وجود چهار نوع خودکشی شامل خودکشی خود پرستانه، خودکشی دیگردوستانه، خودکشی ناشی از بی هنجاری و خودکشی تقدیرگرایانه است.
تاکنون سه مورد خودکشی در بین دانشجویان ایرانی مقیم مالزی گزارش شده است.
در ماه های پایانی سال ۹۲ یک دانشجو به دلیل اعتیاد جان خود را از دست داد، در اسفند همان سال نیز یک دختر ایرانی با پرتاب خود از طبقه ۲۱ ساختمانی دست به خودکشی زد و در آخرین مورد نیز هفته گذشته یک دختر دانشجوی ۴۰ ساله با خودکشی به زندگی خود پایان داد.
این موارد، به ویژه دو مورد آخر ضرورت مطالعه دقیق پدیده خودکشی در بین برخی دانشجویان ایرانی مقیم خارج و دیگر ایرانیان را مورد تاکید قرار می دهد.
این امر نشان می دهد سفر جوانان به خارج برای ورود به دانشگاه باید با مطالعه جامع خانواده و خود جوانان صورت گیرد. توان مالی، بحث های روان شناختی، تفاوت ها و تضادهای فرهنگی از جمله عواملی است که می تواند جوانان را تحت فشار قرار دهد و پیامدهای ناگواری به همراه بیاورد.
کارشناسان معتقدند نقش خانواده و دیدگاه آن ها با توجه به شناخت نسبت به فرزند برای اعزام و ادامه تحصیل بسیار موثر است. یکی از مهمترین عوامل تمکن مالی خانواده و فرد است.
خانواده ها با در نظرگرفتن تمام موقعیت ها و وضعیت روحی فرزند می توانند با توجه به ظرفیت بالای دانشگاه های داخلی موقعیتی مساعد برای جوانی که شرایط مورد نظر را ندارد در کشور فراهم کنند تا دچار معضلات خارج نشینی نشود.
‘فرید العطاس’ استاد جامعه شناسی دانشگاه ملی سنگاپور و مالزی ضمن تاکید بر مطالعه جدی این پدیده، گفت که خودکشی دو دانشجوی ایرانی را می توان بر اساس طبقه بندی ‘امیل دورکیم’ ناشی از بی هنجاری دانست.
به اعتقاد ‘العطاس’، خودکشی ناشی از بی هنجاری نوعی است که شخصی در یک جامعه به خوبی داخل نشده و دچار مشکلات روانی شده است. اما در صورتی که فرد بتواند روابط اجتماعی خود را تقویت کند، می تواند احتمال خودکشی را کاهش دهد.
رایزن فرهنگی ایران در مالزی نیز معتقد است اختلاف فرهنگی یکی از عوامل ایجاد مشکل و معضل در بین جوانان در خارج است و زمینه های پیشین افسردگی نیز در برخی واکنش ها موثر خواهد بود.
‘علی اکبر ضیایی’ رایزن فرهنگی ایران با توجه به چند مورد خودکشی اتفاق افتاده، گفت که برخی خانواده ها بدون توجه به زمینه پیشین فکری و افسرگی جوان در این اندیشه هستند با انتقال وی به خارج این شرایط را از بین برده و جوان را دچار تحول کنند.
وی معتقد است که این تفکر اشتباه است چون نتیجه عکس می دهد و جوان نه تنها نشاط خود را باز نیافته، بلکه عوامل دیگری مانند تضادهای فرهنگی و دوری از دوستان و خانواده به شرایط بحرانی وی افزوده شده و باعث واکنش بدی می شود.
ضیایی معتقد است معدود افرادی که واکنش های نادرستی در برابر مشکلات داشته اند، زمینه افسردگی داشته و توسط خانواده با استدلال یافتن بهشت گمشده و بازگشت نشاط رها شدند و تحت فشار غربت و فشارها دست به این اقدام ها زده اند.
وی گفت: خانواده ها باید مواظب جوانان خود بوده و افرادی که با چنین زمینه ها و بحران های فکری و افسردگی روبرو هستند را به خارج اعزام نکنند. در عین حال وضعیت تجرد به این بحران دامن می زند.
‘عبدالحسین وهاجی’ سفیر ایران در استرالیا می گوید که مشکلی تاکنون بین دانشجویان ایرانی در این کشور مشاهده نشده و در عین حال به خانواده ها پیشنهاد می کند میزان هزینه تحصیل را در نظربگیرند تا جوان در خارج با مشکل مواجه نشود.
وی گفت که استرالیا از نظر هزینه تحصیل دانشگاهی گرانترین در جهان و در جایگاه نخست قرار دارد و این هزینه گریبانگیر جوان می شود.
وهاجی گفت که با این هزینه باید خانواده با تفکر اقدام کند تا جوان دچار مشکل نشود.
وی اعلام کرد که اکنون تعداد دانشجویان ایرانی دارای بورسیه در استرالیا به ۲۵ دانشجو کاهش یافته است، در حالی که پیش از این ۹۰۰ دانشجوی بورسیه در حال ادامه تحصیل در این کشور بودند.
سفیر ایران در عین حال گفت که تاکنون مشکلی برای دانشجویان ایجاد نشده است، هر چند برخی افراد که برای کار و دیگر فعالیت ها وارد استرالیا شده اند با مسائل اقتصادی و معضلاتی مواجه شده اند که پیامدهای خوبی برای آن ها نداشته است.
رایزن علمی ایران در شرق آسیا نیز در مورد برخی معضلات برای دانشجویان که پیامدهای ناگواری برای آن ها به همراه داشته است، گفت: متاسفانه در برخی موارد حضور ایرانیان در مالزی از روی ‘هدف، برنامه و آینده نگری’ نیست، بلکه با اهداف دیگر و حتی بعضا از روی ساده اندیشی و هم چشمی صورت می گیرد و همین امر آسیب های جدی را متوجه این قبیل خانواده ها می کند.
‘عباس قنبری’ افزود: برخی خانواده ها تحت تاثیر تبلیغات اغواء کننده رسانه های زرد، موسسات غیرمجاز جذب دانشجو و حتی حرف و حدیث های غیرمستند و غیرمرجع و بدون هیچ برنامه ریزی، اقدام به اعزام فرزندان خود به مالزی و دیگر کشورها برای تحصیل کرده و فکر می کنند فرزندشان را به یک جای امن و مطمئن فرستاده اند.
وی گفت: این خانواده ها از این امر غافلند جوانی که به غربت اعزام می شود، از لحاظ روحی، روانی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نیازمند توجهی به مراتب بیشتر از داخل است و این هجرت می تواند سرآغاز سرنوشت های غیرقابل انتظاری از جمله خودکشی، اضمحلال خانوادگی، دگرگونی فرهنگی و اجتماعی و …. باشد.
به گفته رایزن علمی ایران، یکی دیگر از آسیب های جدی در غربت تغییر سطح انتظارات و نوع روابط بین افراد در غربت در مقایسه با داخل کشور است، به طوری که در داخل کشور نوع روابط عمدتا مبتنی بر روابط خانوادگی، همشهری، هم کیشی و … است و متناسب با همین روابط سطح انتظارات نیز بالاست، اما در محیط غربت و خارج تحت تاثیر فشارهای مالی و اقتصادی تمامی این روابط به روابط اقتصادی مبتنی بر ملاحظات مادی تقلیل می یابد، لذا نمی توان انتظاراتی را که از دوست، فامیل، هموطن و هم کیش در داخل داریم، در اینجا داشته باشم چرا که نوع روابط اساسا تغییر می کند.
قنبری در خصوص راههای مقابله با پدیده مهاجرت های بی برنامه دانشجویی به کشور مالزی نیز گفت: دستکم در سطح رایزنی علمی سفارت ایران در کوالالامپور، با توجه به قانون جدید استعلام از این مجموعه برای دانشجویان ایرانی (LOE) که اخیرا اجرایی شده است، از ابتدای آبان ماه سال جاری این برنامه در دستور کار قرار دارد تا به تک تک دانشجویان و خانواده هایشان قبل از عزیمت به مالزی هشدارهای لازم به صورت مکتوب داده شود و این برنامه با جدیت دنبال خواهد شد.