حضور زنان در ورزشگاه ها؛ آری یا نه؟

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا ، حضور زنان در ورزشگاه ها چند سالی است که به یکی از بحث برانگیزترین مسایل اجتماعی در کشور تبدیل شده است. به تازگی و به دنبال جلوگیری از ورود زنان به ورزشگاه دوازده هزار نفری آزادی برای تماشای بازی های تیم ملی والیبال ایران در لیگ جهانی، موضوع حضور زنان در ورزشگاه ها بار دیگر در فضای عمومی و رسانه یی مطرح شده است.

پس از آنکه ممانعت از حضور زنان برای تماشای مسابقه های والیبال با اعتراض «شهیندخت مولاوردی» معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده رو به رو شد، «حسن روحانی» رییس جمهوری دستور پیگیری و بررسی این موضوع را صادر کرد.

زنان ایرانی در حالی نمی توانند در ورزشگاه ها حاضر شوند که در هنگام برگزاری مسابقه های بین المللی در ایران، زنان دیگر کشورها اجازه ی ورود به ورزشگاه ها را دارند. طبق قانون های جهانی نیز جلوگیری از ورود خانم ها به ورزشگاه ها ممنوع است.

***موافقان و مخالفان چه می گویند؟

ممانعت از ورود زنان به ورزشگاه ها، موافقان و مخالفان بسیاری دارد و هر کدام نیز بر اساس یک استدلال، از نظر خود دفاع می کند.

«فخرالسادات محتشمی پور» فعال سیاسی اصلاح طلب و از فعالان حقوق زنان از جمله موافقان حضور زنان در ورزشگاه هاست. وی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا در این ارتباط گفت: نه تنها با ورود خانم ها به ورزشگاه ها و هر مکان عمومی دیگری مخالف نیستم، بلکه آن را حق طبیعیِ خانم ها می دانم.

محتشمی پور در ادامه با اشاره به اینکه تا امروز هیچ یک از استدلال های مخالفانِ این ماجرا را منطقی و مطابق با عقل و شرع و عرف جامعه ندیده است، تصریح کرد: متاسفم که چنین روندهای معیوبی همچنان ادامه دارد و مساله یی سهل و ساده را تا این حد پیچیده و دشوار جلوه می دهند و کشورِ ما را مضحکه ی جهانیان می کنند.

این فعال زن گفت: از نظر قانونی تا جایی که من مطالعه کرده ام اشاره یی به ممنوعیت حضور خانم ها در ورزشگاه ها نشده است. این تنها یک اعمال سلیقه است که در دوره های مختلف نیز شاهد آن بوده ایم. در دوره ی اصلاحات بصورت مکرر در این خصوص صحبت شد و حتی برخی از مسوولانِ زن برای تماشای بازی ها به استادیوم ها رفتند. ولی در کمال تاسف این ماجرا هرگز جنبه ی عمومی پیدا نکرد. حتی در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد نیز بحث هایی در این خصوص مطرح شد که در مقابل آن ها مقاومت شد.

«محمدامین قانعی راد» رییس انجمن جامعه شناسی ایران و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز از حضور زنان در ورزشگاه ها دفاع می کند. وی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا تصریح کرد: متاسفانه هرگز توجهی به جنبه ها و تاثیرگذاری مثبتی که حضور خانم ها قادر است در ورزشگاه ها ایجاد کند، نشده است. زنانی که در آن جا حضور پیدا می کنند مادران کنونی و آینده ی کشور ما هستند. بدون شک حضور آن ها در این عرصه می تواند در انتقال فرهنگ ورزشکاری و ورزش دوستی به فرزندان و اعضای خانواده ی آن ها موثر باشد.

قانعی راد ادامه داد: ما همیشه این گلایه را مطرح کرده ایم که چرا کودکان و نوجوانان ما به قدر کافی به ورزش که قادر است سلامت جسمی و روانی و کاهش آسیب های اجتماعی در بر داشته باشد نمی پردازند. لازمه ی تحقق چنین هدف هایی برخورداری پدر و مادر از درجه یی از سواد ورزشی است. این سواد ورزشی می تواند از طریق ورزشکار بودن و ورزش دوست بودن به فرزندان انتقال پیدا کند و یکی از بهترین راه های تقویت و انتقال آن نیز حضور در استادیوم های ورزشی است. ورزش این خاصیت را داراست تا از دل تماشاگران خوب، ورزشکاران خوب را نیز تولید کند.

این جامعه شناس همچنین در پاسخ افرادی که حضور زنان در استادیوم های ورزش هایی نظیر فوتبال را به دلیل آن چه فضای نامناسب آن ها می خوانند، نامناسب می دانند، گفت: واقعیت این است که حضور بانوان و کمک به خانوادگی شدن این محیط، می تواند برای مبارزه با اوباش گری و فحاشی در این مکان کمک کند.

قانعی راد ادامه داد: هر جا که خانواده حضور دارد آقایان خود را کنترل و از حرکت هایی که خاصِ محیط های مردانه است اجتناب می کنند. اینکه خانمی دست در دست دختر و پسر کوچک و سایر اعضای خانواده در استادیوم حاضر شود، این محیط را به نوعی کنترل و تلطیف می کند. افزون بر این، ما همواره از نبود تماشاگران کافی در استادیوم ها گلایه کرده ایم؛ دادن این فرصت به خانواده ها به رونق این حوزه و کمک به تیم های ورزشی ما نیز منجر خواهد شد.

«لاله افتخاری» نماینده ی اصولگرای مجلس هرچند که خود زن است اما با حضور زنان در ورزشگاه ها مخالف است. وی در این خصوص به گروه پژوهش های خبری ایرنا گفت: من حضور خانم ها در استادیوم های ورزشی و حتی طرح این مساله را ضروری نمی بینم و به اعتقاد من این مساله ی مهمی نیست. ما موضوع های بسیار مهم تر از این قضیه داریم که لازم است به آن ها توجه شود و روی آن ها مانور دهیم. زمانی که به جزییات پرداخته می شود، ما از امور کلان باز می مانیم. لازم است که ما انرژی خود را روی مساله های حیاتی تر و مهم تری بگذاریم.

به گفته ی افتخاری، در کشور مساله های بسیار مهمی در حوزه ی زنان وجود دارد که باید تمرکز مسوولان و مردم بر روی آن ها گذاشته شود. او در توصیف این مشکل ها به موضوع هایی نظیر ماده ی ۲۲۷ برنامه ی پنجم توسعه در خصوص سلامت و امنیت کودکان، ماده ی ۲۳۰ در خصوص زنان و خانواده، بحث بیمه ی زنان خانه دار و تاکید رهبری بر توجه به خانه داری به عنوان یک شغل، بحث های مربوط به مرخصی های زایمان خانم ها که قرار بود دولت در خصوص آن اقدام هایی را انجام دهد و … اشاره کرد.

افتخاری در مورد برخورد تازه ی نیروی انتظامی با زنانی که برای تماشای مسابقه ی والیبال به ورزشگاه دوازده هزار نفری آزادی آمده بودند گفت: آنچه گفته می شود معمولا با واقعیت فاصله ی زیادی دارد. ما باید واقعیت ها را مورد توجه قرار دهیم و حالا که از آن ها خبر نداریم نباید وقت خود را برای بررسی این موضوع تلف کنیم.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا نباید از منظر حقوق اجتماعی به این مساله نگریست و برای ارتقای این حقوق تلاش کرد گفت: من دوست ندارم وقت خود را برای چنین مساله های بی اهمیتی تلف کنم و این مساله ها نباید بر دیدگاه ما در عرصه ی کلی تاثیرگذار باشند.

در این بین «فاطمه رهبر» دیگر نماینده ی اصولگرای مجلس، مخالفت و موافقت با این مساله را وابسته به متغیرهای مختلف دانست. رهبر در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا گفت: در برخی از ورزشگاه های ما شرایط خاصی وجود دارد و ما قادر نیستیم در مورد همه ی ورزشگاه ها نظری یکسان دهیم. برای مثال در خصوص ورزشگاه های فوتبال، به دلیل بزرگی، زیادی جمعیت، فضای خاص حاکم بر این محیط که معمولا مردانه است، سردادن شعارها و دشنام هایی که شنیدن آن ها شایسته ی خانم ها نیست و …، حضور بانوان در این شرایط به صلاح نیست و من فکر می کنم حتی خود آن ها هم از حضور در این مکان ها اجتناب می کنند. البته درخصوص ورزشگاه های مربوط به ورزش هایی نظیر کشتی، وزنه برداری، شنا و …، حضور خانم ها از نظر شرعی و عرفی به هیچ وجه درست نیست.

عضو فراکسیون زنان و عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی در ادامه گفت: ولی در برخی از ورزش ها مثل والیبال، بسکتبال، تنیس روی میز و ورزش هایی که در مجموعه های کوچک تر که کنترل را راحت تر کرده و فضای حاکم بر آن ها سالم تر است، با رعایت ضابطه های درست می توان حق همه ی قشرهای جامعه برای تماشای این بازی ها را در نظر گرفت.

رهبر در خصوص برخوردهای صورت گرفته با زنان از طرف نیروی انتظامی نظری مشابه با محتشمی پور داشت. او این برخوردها بویژه در خصوص خبرنگاران را به شدت نقد کرد و آن را ناگوار دانست و گفت: کارت ورود خبرنگاران به این معنی است که پیش بینی حضور بانوان خبرنگار در این مکان صورت گرفته است. بنابراین برخورد نامناسبی که با این خانم ها-که تا جایی که ما می دانیم همگی از خانم های متعهد هستند و رعایت موازین و حجاب را بطور کامل انجام می دهند- شده است، درست نیست و افرادی که متولی این اقدام بوده اند باید در این خصوص پاسخگو باشند و در صورتی که توجیه های آن ها برای چنین اقدامی مورد قبول نباشد باید عذرخواهی بکنند.

رهبر گفت: این اتفاق ناگواری بود که وقوع آن حتی برای یک بار نیز در شان نظام جمهوری اسلامی ایران نبود. چراکه نظام ما مدعی اخلاق و رفتار و مدعی این است که در بین ورزشکاران و ورزش دوستان ما اخلاق حرف اول را می زند. پس وقوع چنین اتفاقی مایه ی تاسف همگیِ ما است.

***چرا هرگز به این خواسته ی زنان توجهی نشده است؟

ضوابط و اصول در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … بدون شک برآیندی از خواست ها و مطالبه های مردمی هستند و در صورت طرح آن ها از طرف مردم، قانون گذاران و مسوولان مربوط باید با در نظر گرفتن جنبه های مختلف این مطالبه ها، امکان و شرایط تحقق آن ها را فراهم کنند.

زنان ایرانی امروزه در همه ی حوزه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حضوری پررنگ دارند و حتی کم توجهی به آن ها در حوزه ی ورزش به عنوان ورزشکار حرفه یی نیز مانع از افتخارآفرینی آن ها نشده است. نباید فراموش کرد که در طول تاریخ، هر زمان که زنان در سرتاسر دنیا و حتی ایران برای تحقق خواسته های خود نظیر حق رای و … تلاش می کردند نیز عده یی به عنوان یک «تابوی بزرگ» به این قضیه نگاه می کردند؛ افرادی که امروزه تاریخ با نگاه تمسخر به آن ها می نگرد.

فخر السادات محتشمی پور در بخش دیگر گفت و گوی خود با پژوهشگر ایرنا گفت: بحث های زنان همواره بصورت غیر معمول و غیر منطقی به مسایل اعتقادی پیوند داده شده اند. بدون شک زن و مرد مسلمان با پیروی از دستورالعمل ها و اعتقادهای دینی خود زندگی می کنند که قانون اساسی ما نیز با تاسی به همین اعتقادها نوشته شده است، ولی این اقدام ها و اظهارنظرهای تازه کاملا بی منطق و غیرقابل فهم است. چرا زنان می توانند از صفحه ی تلویزیون بازی را تماشا کنند ولی مجاز به حضور در محل برگزاری این بازی ها نیستند؟

این فعال زن اصلاح طلب در ادامه گفت: همواره نگاهی در کشور وجود داشته است که زن را در پستو و حرم و در خدمت مردان می پسندیده است و متاسفانه، طرفداران تحجر دینی همیشه تلاش کرده اند تا این موضوع را به اصول عالیه ی اسلام ربط دهند.

محتشمی پور با اشاره به قدرتمند شدن این نگاه آمیخته به تحجر طی سال های گذشته و نفوذ آن به لایه های سیاست و اعمال قدرت و نفوذ در کشور گفت: اگر ما تصمیم گیری در این خصوص را بر عهده ی آقایان و خانم هایی که متاسفانه در تضعیف حقوق زنان در کنار این مردان نقشی فعال ایفا می کنند بگذاریم، باید خانم ها در خانه بمانند و در هیچ عرصه یی فعالیت نکنند.

البته او درصد زیادی از مخالفت های تازه ی صورت گرفته را نه زیر تاثیر عامل های مذهبی بلکه سیاسی و برای رویارویی با دولت تدبیر و امید به عنوان یکی از قطب های مدافع حقوق بانوان ارزیابی کرد.

در این بین، قانعی راد نیز در نظری مشابه، بسیاری از جنبه های بروز این مشکل را دارای ریشه های سیاسی دانست و گفت: فوتبال و برگزاری جام جهانی برزیل، به نوعی میل به تماشا و توجه بیشتر به بازی های ورزشی را در همه ایجاد کرده است. این اشتیاق بسیار مهم و مفید است و می توان از آن در راستای تحقق هدف هایی نظیر گسترش میل به ورزش کردن، استفاده از نقش ورزش در تولید نشاط اجتماعی و همبستگی ملی، تزریق روحیه و شادمانی به مردم و ده ها نکته ی دیگر استفاده کرد. پس اقدام عده یی مبنی بر حرکت در خلاف جهت این سیل و اقبال عمومی و طرح مساله یی مانند ممنوعیت حضور خانم ها در ورزشگاه ها با بهانه های مختلف را می توان دارای جنبه های سیاسی دانست.

رییس انجمن جامعه شناسی ایران همچنین در توصیف جنبه ها و ضررهای این نوع برخورد در بُعد اجتماعی گفت: این افراد ادعا می کنند که با ممانعت از حضور خانم ها در استادیوم های ورزشی قصد جلوگیری از هنجارشکنی و ایجاد هنجارهای اجتماعی صحیح را دارند. این در حالی است که آن ها با چنین اقدامی، تنها بر روی گسترش ناهنجاری های فرهنگی تاکید می کنند.

قانعی راد نیز همچون محتشمی پور برخوردهای تند و افراطی با زنان را دارای ریشه های تاریخی عمیق دانست و با ابراز تاسف از برخی صحبت های مطرح شده از طرف مخالفان گفت: گویی این افراد در نگاه کلی، زنان را موجودهایی ناهنجار و حضور آن ها را عامل بروز ناهنجاری می دانند. اگر چنین بود چرا اصلا خداوند زنان را خلق کرد؟ این موضوع نشان دهنده ی نوعی نگاه منفی و پیش داوری به جنس زن در بدنه ی فرهنگیِ جامعه ی ما است. این نگاه چون حضور زنان را موجب گناه می داند در صدد است تا از راه های مختلف اقدام به حذف آن ها کند.

***چه باید کرد؟

فاطمه رهبر با یادآوری لزوم اتخاذ تصمیم های صحیح و به هنگام در این خصوص، در خصوص برخورد های صورت گرفته با زنانی که خواستار تماشای مسابقه ی والیبال بودند، گفت: وقوع این اتفاق ها بیش از همه به این دلیل است که تا کنون تصمیم حاکمیتی درستی اتخاذ نشده است و در کشور ما به همه ی ورزش ها و استادیوم های آن ها از یک نگاه و منظر نگریسته شده است.

رهبر با اشاره به اینکه سوم تیر نمایندگان، نشستی با حضور معاون زنان و خانواده ی رییس جمهوری داشته اند، گفت: ما در این جلسه مطلع شدیم که کمیته یی متشکل از خانم مولاوردی، نماینده یی از دفتر ریاست جمهوری و نماینده یی نیز از طرف وزارت ورزش و جوانان در این خصوص تشکیل شده است و متولی این کمیته نیز اداره ی کل امور بانوان وزارت ورزش و جوانان است. امید می رود که تشکیل این کمیته که باید مدت ها پیش صورت می گرفت، ضابطه های این موضوع را مشخص و به رفع مشکل ها کمک کند.

قانعی راد نیز در خصوص چگونگی برخورد با این مساله و ارایه ی راهبرد منطقی به جای برخوردهای یک طرفه گفت: ما در بسیاری از عرصه های کشور نظیر دانشگاه ها و … شاهد تفکیک جنسیتی بوده ایم، ولی در خصوص ورزش به نظر می رسد که مشکل نه تفکیک بلکه «طرد جنسیتی» است. این الگویی است که ما باید جنبه های مختلف آن را شناسایی و اصلاح کنیم.

این جامعه شناس تصریح کرد: برای نگاه راهبردی به این مساله در وهله ی نخست لازم است تا ما هر دو نگاه و جریان مخالف و دغدغه های آن ها را بشناسیم. بخشی از این مساله بدون شک سیاسی و بخش دیگر دارای دغدغه های مذهبی است. ما می توانیم برای پاسخ گویی به دغدغه های مذهبی، با استناد به نوعی خرد جمعیِ دینی و تعامل با مراجع، شبهه ها و تردیدهای این موضوع را مشخص و حتی رفع کنیم.

رییس انجمن جامعه شناسی ایران ادامه داد: ما در خیلی از بخش ها و مکان ها سیاست تفکیک جنسیتی را اجرایی کرده ایم. چرا نمی توانیم این سیاست را در ورزشگاه ها اجرایی کنیم. می توان به فکرهای خلاقانه و استفاده از طراحی های درست، ورزشگاه ها را به طرزی طراحی کرد که جایگاه های مختلف برای حضور خانم ها، آقایان و خانواده ها داشته باشند.

قانعی راد همچنین با اشاره به نقش بسیار تاثیرگذار رسانه در کنترل و رفع مساله هایی از این دست، از صدا و سیما انتقاد کرد و گفت: صدا و سیما باید با برگزاری نشست ها و مناظره های مختلف که بدون شک به رضایت مخاطبان این رسانه نیز کمک خواهد کرد، این مساله را به بحث و گفت و گو بگذارد و به مردم و مسوولان نشان دهد که در هر مساله یی در کنار ناهنجاری های کوچک، ممکن است هنجارآفرینی های مثبت و پرفایده یی نیز وجود داشته باشد.

رییس انجمن جامعه شناسی ایران در پایان گفت: واقعیت این است که نوعی حس مشارکت طلبی بسیار قوی در خانم های ما بیدار شده است. باید به این حس که دارای قدرت و ظرفیت بسیار زیادی است به صورت صحیح پاسخ داده شود. حضور خانم ها در مراسم، مسابقه ها و … می تواند به تخلیه ی صحیح این حس کمک کند.

*از: عطیه میرقراه چولو