از خط قرمزهای طبیعت عبور کرده ایم

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا ، مسعود سلطانی در مراسم هم اندیشی نقاشی ایرانی و محیط زیست در آثار فاخر استاد محمود فرشچیان افزود: مناسبات ایرانی و محیط زیست ایران در بستر تاریخی و فرهنگی اش از سه منظر در خور بررسی است. نخست آنکه فلات ایران به خاطر قرار گرفتن در محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و افریقا ناخواسته تبدیل به یک پل وسیع شده است که هم بخشی از خصوصیات هر یک را به عاریت گرفته است و هم تبدیل به زمینه آمیزش طیف متنوعی از ویژگی های طبیعی آنها شده است.

وی ادامه داد: به این اعتبار محیط زیست ایران هم به آنها شبیه است و هم خصوصیات منحصر به فرد و بدیعی دارد. سرزمین ایران اصولا در کمربند بیابانی کره زمین واقع شده است اما به واسطه موارد مزبور چهره ای یکدست، بیابانی مثل صحرای شمال آفریقا یا شمال شرقی آسیا ندارد. در ایران هم جنگل های هیرکانی قاره اروپا وجود دارد و هم پلنگ آسیایی.

معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: علاوه بر این ورود کوهستان به معادلات زیستی ایران تاثیر عمیقی بر کیفیت طبیعی سرزمین مان گذاشته است.

وی افزود: کوه های ایران نه آنقدر مرتفع اند که مثل فلات تبت بخشی از جهان را از بخشی دیگر جدا و متفاوت سازند و نه آنقدر کوتاه اند که مثل استپ های میانه آسیا باعث یکنواختی شوند.

وی تصریح کرد: کوه های ایران نه آنقدر فشرده اند که مثل آلپ بدیع، ستبر مقابل تعاملات طبیعی و انسانی پدید آورند و نه آنقدر پراکنده اند که نتوان نام کوهستان بر آن نهاد. کوه های ایران به اعتبار صفاتشان مبدل به مولفه ای بسیار مهم و جدایی ناپذیر از مساله حیات طبیعت و انسان شده اند.

سلطانی فر تاکید کرد: بنابراین در ایران با محیط زیستی بسیار متنوع و غنی مواجهیم تنوع ناشی از تلاقی سه قاره و پوشیدگی با کوهستان و غنای ناشی از قرارگیری در میانه جهان و مشخصه های زمین شناختی کوه ها.

وی ادامه داد: مساله دوم این است که فلات ایران از دیرباز به محلی برای سکونت انسان بدل شده است حتی همین امروز که جمعیت بشر به بیشترین تعداد خود در تمام قرون رسیده است. تنها ۱۲ درصد کره زمین مسکون شده است در حالی که تا سیصد سال پیش همین سطح نیز بسیار کوچکتر از وضع فعلی بوده است. هر چه به عقب تر می رویم پهنه ای که مسکون بوده کوچک تر می شود اما سرزمین ایران به دلیل آن تنوع و غنایش و آن امکاناتی که تلفیق کوهستان و بیابان ایجاد کرده است همیشه مسکون بوده است.

وی ادامه داد: قدمت زیست آدمی در ایران کمتر از قدمت مهاجرت اجداد هوشمند ما از مسقطه الراس خود نیست. بنابراین از هزاره های دیرین انسان و محیط زیستش در ایران با هم تعامل تنگاتنگ داشته اند.

سلطانی فر افزود: میراث فرهنگی ما تنیده در میراث طبیعی است و قدمت هر دو به اندازه قدمت نشر بشر به روی زمین است.

معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: بحث سوم این است که فلات ایران را اگر به اعتبار بیابانی بودنش یک محیط گرم و خشک در نظر بگیریم برای سکونت و پهن کردن بساط زیست جایی نامساعد است که چنگی به دل نمی زند.

سلطانی فر گفت: میراث فرهنگی ما شاهدی است بر این مدعا که ایرانی ها هیچ گاه در پی مداخله سلطه جویانه و تصرف جبری بر محیط زیست نبوده اند.

رییس سازمان میراث فرهنگی با اشاره به اینکه هنر ایرانی از کیفیت منحصر به فردی در تاریخ هنر بشر برخوردار است زیرا این هنر زاییده کیفیت تعامل ایرانی با سرزمین اش است گفت: از زمین و ماه و ستارگان تا حیوانات و جانوران و تا انواع گیاهان و درختان انسان نگاره های ایرانی، زانوی ادب در برابر طبیعت به خاک زده است. اگر گل در نگارگری ایرانی وجود دارد گل بریده شده از ریشه نیست اگر درخت در نگاره ها ترسیم شده است درختی که از جای خود درآمده و در گلدان پرورش داده شده نیست. همه عناصر طبیعت در صورت کمال خود حضور دارند و وجه آسمانی آنها پررنگ تر از وجه خاکی و زمینی شان است.

سلطانی فر در پایان گفت: در دوران معاصر متاسفانه به دلایل مختلف و متعدد کل جامعه جهانی دچار این توهم شده که می تواند در طبیعت خود تصرف جبری و در سامانه طبیعت رفتار مداخله جویانه کند. ما نیز به ناخودآگاه سهیم در اجرای این برنامه شده ایم به چرایی اش کاری ندارم اما اکنون که از تمام خط قرمزهای طبیعت عبور کرده ایم و این مادر بخشاینده ما تفهیم به درس عامل مخل تعادل خود یعنی خود ما گرفته است باید به جبران رفتار خود بپردازیم و چه راهکاری بهتر از رجوع به سنت پرستاری از محیط و درس آموختن از میراث فرهنگی چند هزار ساله مان وجود دارد و ما چاره ای جز رعایت آن نداریم.