هیس، این آدم های آهنی خفته اند

گاهی فکر می کنی ، اصلا نمی خواهد بشنود، یا نه، اصلا در این دنیا نیست و در دنیای نامفهومی از آدم هایی مثل خودش، غرق است، آدم هایی با گاه و بیگاه های اسارت گونه.
گاه شاد است و خندان، گاه بی تاب و نگران، اسیر است، گاه می خواهد ، از دنیای آشفته اش، جدا شود و گاه نگران از این جدا شدن است، اسیر است، اسیر اعتیادی که خود نمی داند ، چیست؟
سرش را در همه حال در گوشی تلفن همراهش فرو برده و مدام جستجو می کند، کلافه می شود، کمی تامل می کند ، بار دیگر ادامه می دهد، نمی داند در اطرافش چه می گذرد، چه کسی رفته و چه کسی آمده؟ طعم غذاها را نمی فهمد، نمی داند، خواب چیست؟ در همه حال سرش در گوشی اش فرو رفته.
این توصیف ها حال و احوال امروزی بسیاری از نوجوانان و جوانان ما است که در معرض افسردگی و انزوا قرار دارند اما خود نمی دانند که به چه دامی افتاده اند.
به تنهای مجازی خود فرو رفته اند ، با آدم های مجازی، حرف می زنند، درد دل می کنند، مشورت می کنند، آشنا می شوند، تصمیم می گیرند، پیشنهاد می دهند و هزاران هزار رفتار و عکس العمل مجازی.
یاد گرفته اند، مجازی فکر و عمل کنند، والدین هم که حق اعتراض ندارند، اصلا صدایی نمی شنوند که اعتراضی کنند، یا گوش هایشان از این حرف ها پر است و دیگر نمی شنوند، یا اینکه اهمیتی برایشان ندارد.
اگر گشت و گذاری در پارک ها و فضاهای باز داشته باشید ، حتما دیده اید که جوانانی در روی نیمکت های پارک نشسته و سرگرم گوشی های همراهشان هستند ، دیگر از آن جست و خیزهایی که در گذشته در پارک ها می دید، خبری نیست، همه خنثی و منزوی در گوشه تنهایی خود نشسته حتی اگر دور هم جمع باشند.
«مریم» ۲۷ ساله است، یکی از همان هایی که در تنهایی مجازی خود فرو رفته، می گوید: دنیای واقعی آدم ها، آرامم نمی کند اما همین که گوشی تلفنم را به دست می گیرم و با آدم های مجازی و در کانال های مختلف جست و جو می کنم، آرام می شوم، طوری شده که حوصله حرف زدن با اطرافیان بویژه خانواده ام را ندارم.
می گوید: دوست دارم بیشتر اوقات که در خانه هستم، گوشه ای بنشینم و در دنیای خودم غرق باشم، البته از این وضعیت راضی نیستم، خیلی از اوقات از اتفاقاتی که در خانه می افتد بی اطلاع هستم، به عنوان مثال چند وقت پیش مادرم سردرد شدید داشت و چندین ساعت در خانه خوابیده بود اما من از وضعیت او بی اطلاع بودم بعد از اینکه متوجه شدم، خیلی ناراحت شدم.
آرش جوانی حدود ۲۱ ساله است، می گوید: والدینم از اینکه بیشتر اوقات مشغول گوشی تلفن همراهم هستم، شاکی هستند و همیشه سر این مساله با آن ها جر و بحث دارم.
-چرا دوست داری بیشتر در فضای مجازی باشی تا با خانواده ات؟
– این طور نیست که دوست نداشته باشم با آن ها باشم اما فکر می کنم، فضای مجازی بهتر از دنیای واقعی است، فضای مجازی از استرس و تنش هام کم می کنه و این مساله باعث آرامش من می شود.
– مگر در خانه آرامش نداری و چیزی ناراحتت می کند؟
– جز درس های دانشگاه ناراحتی ندارم، والدینم خیلی زحمت می کشند که من و برادر دیگرم در آسایش و رفاه باشیم، برادرم کمتر در فضای مجازی می چرخد اما من این فضا را بیشتر دوست دارم.
«پروانه» مادری حدود ۴۵ ساله است، از اینکه فرزندانش بیش از حد در فضای مجازی هستند، نگران است، می گوید: نگران هستم آن ها منزوی شوند و در دنیای مجازی خود غرق شوند و دیگر دنیای واقعی برای آن ها معنا و مفهومی نداشته باشند، مثل آدم آهنی شوند، بی احساس و تنها.
وی ادامه می دهد: از طرفی من و همسرم خیلی سعی کرده ام با بردن آن ها به مسافرت و سایر تفریح ها حتی رفت و آمد با خانواده، آن ها را از خواب غفلت بیدار کنیم اما انگار خودشان این دنیایی که ترسیم کرده اند را دوست دارند، کم کم به این نتیجه رسیده ایم که روانپزشک آنها را ویزیت کند.

**انقطاع بین نسلی نتیجه رشد فضای مجازی
پرفسور حسین باهر یک جامعه شناس بر این باور است که رشد روز افزون استفاده از اینترنت و فضای مجازی باعث بروز انقطاع بین نسلی می شود.
وی با اشاره به رشد چشمگیر شبکه‌های اجتماعی در بین جوانان ایران گفت: بطور کلی در سطح جهان جوانان به سمت ارتباطات مجازی تمایل پیدا کرده‌اند به نحوی‌ که بسیاری از معلومات و اطلاعات بین‌المللی را از این طریق کسب می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه یک چهارم جوانان دنیا از سایت‌ هایی تحت عنوان مستهجن استفاده می‌کنند، اظهار داشت: خوشبختانه در ایران اکثر جوانان ما به این سایت ها اقبال نشان نمی‌دهند اما در عین حال به سمت شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات شبکه‌ای تمایل دارند.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه باید فضایی تفریحی برای جوانان ایجاد کرد تا جوانان به سمت شبکه‌های مجازی حرکت نکنند، گفت: انرژی مازاد جوانان باید از طریق تفریحات سالم تخلیه شود تا آنها به سمت استفاده از سایت‌ها و شبکه ‌هایی با مضامین انحرافی و بدور از اخلاق ایرانی اسلامی کشیده نشوند.
باهر با اشاره به اینکه سنت و مدرنیته در مقابل هم ایستاده‌اند، گفت: رشد فضای مجازی و استفاده روز افزون از اینترنت باعث انقطاع بین نسلی شده است که البته ما در ابتدای راه قرار داریم.
وی با بیان اینکه هیچ گاه نمی توان با روندهای عمومی سطح جهان مقابله کرد، گفت: قانون و فرهنگ باید بر فضای سایبر حاکم باشد به نحوی که اگر کسی اقدام به سوءاستفاده از این فضا و ورود به حریم خصوصی افراد کند پلیس فتا با وی برخوردی قاطع و کوبنده می‌کند.
باهر با اشاره به ضروری بودن حضور پلیس فتا در فضای مجازی تصریح کرد: وجود این پلیس به عنوان ناظری که فضا را رصد می‌کند بمانند پدری فرهیخته می‌تواند امنیت فضای سایبر را تامین کند.

** توهم در پی اعتیاد به شبکه های مجازی
طهمورث شیری یک جامعه شناس معتقد است شبکه های اجتماعی باعث بروز ذهن گرایی و توهم در میان جوانان می شود به نحوی که زندگی جوان امروز در فضای مجازی می گذرد که این امر برای آینده آن خطرناک است.
وی با اشاره به اینکه علل استقبال از شبکه های اجتماعی دارای چند لایه است و مکانیسم های مختلفی برای ورود به شبکه های اجتماعی وجود دارد، گفت: یکی از علل عمده روی آوردن به این شبکه ها مد شدن آن در میان جوانان است به نحوی که افراد در مجامع مختلف از یکدیگر در خصوص داشتن یا نداشتن عضویت در یک شبکه اجتماعی سوال می کنند.
وی ادامه داد: لایه دوم استفاده کنندگان از این شبکه ها کسانی هستند که به دنبال کسب منافع سیاسی یا اقتصادی هستند که البته این لایه، افراد بیشتری از کاربران را در خود جای داده است.
این جامعه شناس با بیان اینکه در حال حاضر استفاده جوانان ما از اینگونه شبکه ها سلبی است، گفت: استفاده از برخی از شبکه های اجتماعی به دلیل عدم حضور افراد در فضایی واقعی و سیر کردن در فضایی مجازی در ظاهر کمترین خطر، نگرانی و دغدغه را برای جوانان ایجاد می کند به طوریکه در این گونه فضاها کاربر می تواند به راحتی رفتارها، عقاید و تفکرات خود را مطرح سازد با این نگاه که ریسک بیان این اندیشه ها بالا نیست.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه زمینه های اجتماعی شدن در جامعه پاسخگوی نیازهای جوان امروز ما نیست در نتیجه گرایش به شبکه های مجازی و اجتماعی بالا می رود، افزود: در مقام مقایسه این مورد مانند گرایش به ماهواره است؛ وقتی تولیدات داخلی ما نمی تواند نیازهای نسل امروز را تامین کند، به ناچار افراد به سمت تولیدات غربی که از طریق شبکه های اجتماعی وارد کشور می شوند، حرکت کنند.
وی افزود: در واقع جوان در شبکه های اجتماعی به دنبال پر کردن خلاهای جامعه پذیری خود است.
شیری، به تاخر فرهنگی این پدیده ارتباطی نیز اشاره کرد و افزود: در ابتدای راه به دلیل بروز پدیده تاخر فرهنگی و اینکه فرهنگ استفاده از پدیده های ارتباطی پس از ورود، مورد توجه قرار می گیرند، نوعی سرگشتگی و به هم ریختگی در این مسئله را شاهد هستیم که البته در برخی از موارد و در شکل گیری شخصیت کاربر اثرات خطر آفرینی دارد.
وی خاطر نشان کرد: تقابل میان دو فضای واقعی و مجازی باعث ذهن گرایی و ایجاد توهم در جوانان می شود، به شکلی که کاربر جوان در ذهن خود دوست انتخاب کرده و با این تصور ازدواج ذهنی می کند و به طور کلی به نوعی توهم گرایی در زندگی خود می رسد، که البته برای جوان و در نهایت جامعه خطرناک است.
شیری با بیان اینکه شبکه های اجتماعی به تفاوت های فرهنگی بین نسبی نیز دامن می زند، گفت: هرچه تغییرات تکنیکی در جامعه بیشتر شود، تفاوت ها و تعارض ها میان نسل سنتی و صنعتی ایجاد می شود، که طی آن با ادامه این روند شبکه های اجتماعی می توانند ما را به سمت تضادهای بین نسلی نیز بکشانند.

**شکاف بین نسلی والدین و فرزندان با برنامه‌ریزی متولیان فرهنگ از بین می‌رود
سرهنگ علی نیک نفس رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری گفت: شکاف بین نسلی شدید به دلیل رشد تکنولوژی، کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع و عدم آشنایی مناسب والدین با این فضا از عواملی است که باعث می‌شود فرزندان در خانواده‌ها از یک فضای محرمانه و خصوصی تهدیدکننده برخوردار شوند.
وی ضمن اشاره به اینکه گسترش فضای مجازی در حوزه رابطه فرزندان و والدین تغییرات اساسی به وجود آورده گفت: اینترنت با همه فوایدی که دارد، می‌تواند تهدیدی جدی نیز باشد که برای تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها و استفاده بهینه از آن می‌توان تمهیداتی را پیش بینی کرد.
این مقام مسئول ادامه داد: امروز بیش از ۴۵ میلیون نفر ایرانی به اینترنت دسترسی دارند در حالی که ۲۹ میلیون نفر آنان را جوانان تشکیل می‌دهند.
رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری ضمن بیان این مطلب اظهار داشت: شکاف بین نسلی شدید به دلیل رشد تکنولوژی، کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع و عدم آشنایی مناسب والدین با این فضا، از عواملی است که باعث می‌شوند فرزندان در خانواده‌ها از یک فضای محرمانه و خصوصی تهدیدکننده برخوردار شوند.
سرهنگ نیک نفس ادامه داد: با توجه به این که اکثر کاربران اینترنت نوجوانان و جوانان هستند، برای جلوگیری از اعتیاد اینترنتی لازم است والدین بر رفتار اینترنتی فرزندانشان کنترل و نظارت منطقی داشته باشند؛ نه به گونه‌ای که به طور کلی مانع آنها شوند و نه به شکلی که آنان را کاملا رها و آزاد بگذارند، که در هر دو صورت فرزندان مورد تهدید خواهند بود.
رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری در این خصوص از والدین خواست تا آگاهی‌های خودشان را در خصوص اینترنت و فواید و زیان‌های آن افزایش دهند تا بتوانند فرزندانشان را به درستی راهنمایی کنند و آنان را تشویق کنند که از ارائه اطلاعات شخصی در محیط اینترنت خودداری نمایند.
وی در ادامه به پدر و مادرها توصیه کرد: به کودکان خود یاد دهند که اطلاعات موجود در اینترنت ممکن است تقلبی هم باشد و به آنان اجازه ندهند به تنهایی با اشخاصی که در فضای مجازی آشنا شده اند، ملاقات کنند.
سرهنگ نیک نفس با اشاره به اینکه امروزه وبگردی برای برخی افراد جایگزین ولگردی‌های خیابانی شده است، گفت: در وبگردی کاربران بدون هدف و صرفا به منظور وقت گذرانی وارد اینترنت می‌شوند و گاها ساعت‌ها در این فضای بزرگ و پیچیده ضمن تلف کردن وقت ، دچار سردرگمی‌ در اینترنت می‌شوند.
رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری وبگردی‌های بدون هدف را عامل تحمیل هزینه به فرد و در معرض خطر قرار گرفتن کاربر در این محیط جهانی برشمرد و ادامه داد: اعتیاد به اینترنت نیز در بین این گونه افراد بیش‌تر مشاهده می‌شود.
این مقام ارشد انتظامی ‌در خاتمه نقش صدا و سیما را در اطلاع‌رسانی فضای سایبری بسیار مهم عنوان کرد و افزود: سازمان‌های متولی فرهنگ که حافظ هنجارها و ارزش‌های مورد قبول جامعه‌اند، با برنامه‌ریزی مناسب باید به فعالیت‌های اینترنتی جوانان جهت دهند و کارهای ارزشمند آنان را تشویق کنند.
گسترش فضای مجازی اجتناب ناپذیر است، این فضا در عین قابلیت ها و فرصت هایی که برای افراد به ارمغان می آورد، آسیب و عوارض خاص خود را دارد و تنها راه مقابله با این تکنولوژی افزایش اطلاعات والدین است و اینکه خود را در کنار فرزندان خود قرار دهند نه در مقابل آن ها.

ایرنا