دولت یازدهم و عبور از مرزهای جهانی برای شکل دهی به اقتصادی درون زا

«حسن روحانی» رییس جمهوری یکشنبه دوم آبانماه در جریان سفر به استان مرکزی و در نشست سرمایه گذاری و توسعه در شهر اراک در سخنانی با تاکید بر ضرورت حمایت از تولید داخلی، به الزام های دنیای امروز در عرصه اقتصادی اشاره و اظهار کرد که در دنیای امروز اقتصاد مرز نمی شناسد.

از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم، تقویت اقتصاد داخلی در پیشانی خط مشی دستگاه اجرایی قرار داشته و تلاش برای حمایت از تولیدات داخلی، مثبت شدن تراز تجاری و حرکت در مسیر رشد اقتصادی گویای اراده و کارنامه دولت در این زمینه بوده است. با این حال روشن است که در جهان امروز، به بهانه حمایت از تولید داخلی نمی توان دیواری به دور کشورها کشید و راه تعامل با دنیای بیرون را به کلی بست. امروزه تعامل در همه زمینه ها حرف اول را می زند و رونق تولید داخلی نیز تا حد زیادی در گرو ثبات و گسترش روابط بین المللی است.

شکوفایی تولید داخلی از ۲ بُعد نیازمند توسعه روابط خارجی است؛ نخست جذب سرمایه مورد نیاز و فناوری های روز دنیا با هدف بالا بردن کیفیت و کمیت در تولید است. در این مورد می توان به شمار بالای کارخانه هایی اشاره کرد که در سال های گذشته، به دلیل برکنار ماندن از فناوری های روز دنیا و بی بهرگی از منابع مالی، در برابر رقیبان قدرتمند خارجی در عمل از کار بازایستادند و تعطیلی یک به یک خطوط تولید آن ها تنها به افزایش شمار بیکاران منجر شد. دومین مساله نیز به یافتن بازار مناسب برای فروش کالاهای تولید داخل مرتبط است. پر واضح است که تولید کالا اگر عرصه ای از تقاضا را پیش رو نبیند به ورطه رکود فرو خواهد غلتید. در سایه روابط اقتصادی سازنده با دیگر کشورها می توان برای کالاهای تولید داخل بازارهای جهانی مناسب یافت و از این طریق و با رونق واحدهای تولیدی به کاهش نرخ بیکاری کمک کرد.

امروزه نقش اقتصاد در جایگاه بین المللی کشورها از چنان اهمیتی برخوردار است که برخی تحلیلگران معتقدند سیاست خارجی باید در همان مسیری حرکت کند که الزام های اقتصادی کشور ایجاب می کند.

ایران به رغم برخورداری از ثروت های چشمگیر ملی، نیروی کار جوان و متخصص و همچنین ظرفیت های بالا در زمینه های مختلف تولید، مانند دیگر اقتصادهای در حال توسعه نیازمند جذب سرمایه های خارجی است و بدون شک روابط خارجی سازنده و تعاملی با دنیا، پیش نیازی ضروری برای تحقق این مهم است.

در سایه آرامش حاکم بر کشور طی سه سال گذشته و همچنین روند رو به رشد اقتصاد ملی، کاهش چشمگیر نرخ تورم و نوسانات ارزی و همچنین تصمیم های مالی و اقتصادی ثبات آفرین، بستری مناسب برای جذب سرمایه خارجی در کشور فراهم شده اما هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله بسیار است. اعمال اصلاح هایی در حوزه قواعد حقوقی، نگاه های سیاسی و سازوکارهای اقتصادی، پیش نیاز جذب سرمایه است و تا زمانی که این اصلاحات صورت نگیرد نمی توان انتظار تغییر جدی در این زمینه را داشت. به عنوان مثال، اقتصاد باید آزاد باشد و نقش بیش از حد دولت در اقتصاد، امکان رقابت سودآور را از بین می برد. علاوه بر این، کاستی های شفافیت در اقتصاد و وجود برخی رانت ها با از بین بردن امکان برابر رقابت، در عمل روند جاری شدن سرمایه های داخلی و خارجی به چرخه های اقتصادی را با موانعی جدی روبرو می سازد. در همین پیوند، پیگیری اصلاحاتی نظیر آنچه در فرایند بازنگری در الگوهای تازه قراردادهای نفتی شاهد بودیم نمایانگر ضرورت این اصلاحات و ثمربخشی آن است.

افزون بر نقش روابط خارجی تعاملی در بحث جذب سرمایه و فناوری های روز و زمینه سازی تجارت پرسود با دیگر کشورهای جهان، از مزیت هایی چون گسترش صنعت توریسم و جذب گردشگر خارجی نیز نباید غافل شد. بسیارند کشورهایی که از منابع طبیعی بی بهره اند اما در سایه برقراری روابط مناسب با دیگر کشورها، توانسته اند درآمدهای بسیاری را از این راه به چرخه اقتصاد کشور خود سرازیر سازند. در همین باره بود که روحانی در اراک تصریح کرد: باید به بحث گردشگری داخلی و خارجی توجه ویژه شود، در همه جای دنیا یکی از راه های اشتغال، رونق بخش گردشگری است. صنعت توریسم باید توسعه یابد و زیرساخت های لازم به وجود آید. رشد ایران در گردشگری به طور نسبی در ۲ تا سه سال اخیر نامطلوب نبوده اما نیاز به حرکت سریعتر وجود دارد.

فرجام سخن اینکه عملکرد دولت یازدهم، گویای ارزشگذاری چشمگیر دستگاه اجرایی برای تقویت تولید داخلی است و سخنان برخی منتقدان که مسوولان را متهم به نگاه به خارج می کنند از اساس بی معنا است. با این حال در دنیای امروز همکاری اقتصادی با دیگر واحدها و سازمان های بین المللی گریز ناپذیر است و لازمه ای غیرقابل چشم پوشی برای توانمندسازی اقتصاد داخلی و افزایش قدرت ملی کشورها به شمار می آید. از این رو ویژگی های درون زایی و برونگرایی را در عملکرد عمومی دولت برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی می توان به شکلی عملی به چشم دید.