بیم و امید اردوغان در دیدار با پوتین

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، براساس برنامه اعلام شده، رئیس جمهوری روسیه بنا به دعوت رجب طیب اردوغان همتای ترکیه ای خود ۱۹مهرماه برای شرکت در بیست و سومین کنگره جهانی انرژی به استانبول سفر می کند و انتظار می رود در مذاکرات سران تحرک اصلی در احیای روابط دو جانبه پس از یک دوره تیرگی هشت ماهه شکل گیرد.
از سوی دیگر، مسکو همچنان متحد نظامی ضدتروریستی دمشق است و آنکار هم مانند قبل یکی از کشورهای عضو اردوگاه ضد سوری به شمار می رود که بارها خواستار سرنگونی بشار اسد شده است.
مسکو و آنکارا هر چند سال های قبل در باره سوریه تضاد موضع داشتند و هنوز هم اختلاف های گسترده ای دارند، اما تلاش می کردند، تقابل در این عرصه روابط دوجانبه را تحت تاثیر منفی قرار ندهد، اما سوم آذر ۹۴ این رویکرد شکست خورد.
در این روز، یک جنگنده ترکیه ای با شلیک موشک بمب افکن سوخو ۲۴ روسی در حال بازگشت از بمباران تروریست ها در فضای سوریه را هدف قرار داد که به مرگ یکی از خلبانان آن پس از فرود با چتر نجات از سوی تروریست ها منجر شد.
پس از این واقعه و اصرار مداوم ترکیه بر مقصر بودن روسیه با طرح موضوع تجاوز بمب افکن روسی به حریم هوایی خود و در حالیکه روسیه آن را رد می کرد، روابط مسکو و آنکارا تقریبا به نقطه توقف رسید.
همزمان خودداری رئیس جمهوری ترکیه از عذرخواهی به عنوان پیش شرط مسکو و سپس وضع تحریم ها علیه آنکارا، روابط بشدت تیره تر شد تا اینکه دو ماه پیش با ارسال نامه پوزش خواهی اردوغان از همتای روسی، گام های بعدی عادی سازی روابط نیز برداشته شد و دیدار کوتاه سران در مسکو انجام گرفت.
از نگاه کارشناسی اقتصادی، فشارهای ناشی از تحریم های ترکیه علیه روسیه که در صورت تداوم می توانست ارزش روابط بازرگانی دو کشور را از سالانه ۳۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ تا زیر ۱۰ میلیارد دلار برساند، بر تصمیم اردوغان در نامه نگاری به پوتین بی تاثیر نبوده است، زیرا اولین خواسته ترکیه پس از ارسال این نامه تاکید بر برنامه ریزی برای احیای مناسبات بود.
از سوی دیگر، آنکارا در حالی امیدوار به نتیجه گیری از مذاکرات پیش روی سران در استانبول است تا زودهنگام روابط را به ارزش قبلی برساند که پیش از ساقط شدن هواپیمای روسی، قرار بود نشست راهبردی دو کشور برای افزایش همکاری ها از ۳۰ میلیارد دلار ۲۰۱۵ به ۱۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ برگزار شود، ولی این دستور کار و بسیاری از برنامه های دیگر از سوی مسکو در چارچوب تحریم ها لغو شد.
تحریم ها که با دستور پوتین پس از بیان عبارت معروف «از پشت به ما خنجر زدند» آغاز شد، عرصه های زیادی از جمله گردشگری، بخش اصلی روابط اقتصادی به ویژه واردات محصولات غذایی و کشاورزی، پایان موقت روابط فرهنگی و اجتماعی، محدود شدن فعالیت شرکت های ترکیه ای در روسیه و حتی انرژی و هسته ای را در بر گرفت، توانست به آنکارا فشار وارد کند.
روسیه نخست به تماس های آنکارا برای مذاکرات تلفنی سران پاسخی نمی داد، اما پس از عملی شدن پیش شرط کاخ کرملین برای دریافت نامه عذرخواهی، تاکنون دو مذاکره تلفنی بین سران انجام گرفته است و همچنین افزون بر ملاقات مسکو، اردوغان و پوتین در حاشیه نشست اخیر سران جی ۲۰ در چین دیدار کردند.
هر چند مسکو با بازگشت روابط به سطح قبلی و حتی بیش از آن مخالف نیست، اما این موضوع را در قالب مذاکرات ساختاری و ساز وکار مناسب برای احیای همکاری ها پیگیری می کند، زیرا بسیاری از فرصت های اقتصادی، صادراتی و خدماتی که پیش از این در اختیار ترکیه بوده، اکنون در قالب توافقنامه و قراردادهای جدید عرصه حضور کشورهای دیگر شده است یا اینکه روسیه توانسته با برنامه ریزی بخشی از نیازهای وارداتی را در داخل تولید کند.
اما ترکیه که لغو تحریم گردشگری را تجربه کرده و سفر گردشگران روس پس از حدود هشت ماه توقف دوباره به این کشور آغاز شده است، انتظار دارد این شتاب شامل بخش های دیگر روابط با روسیه نیز بشود، اما با توجه به شرایط موجود و دیدگاه مسکو برای مذاکرات احیای همکاری ها، احتمال دارد آنکارا باید برای رسیدن به این هدف بردباری بیشتری پیشه کند.