از کاهش واردات تا احتکار تولید؛ چرا برنج گران شد؟

 به گزارش جارپرس از ایرنا برنج یکی از کالاهای پرمصرف در سفره خانواده های ایرانی است؛ بخش اعظمی از این محصول توسط کشاورزان داخلی و به طور عمده در سه استان شمالی کشور کشت و تامین می شود اما در کنار آن بخشی از نیاز کشور از طریق واردات و به طور عمده از کشورهای هند، پاکستان و گاهی تایلند تامین می شود.

بر اساس برآوردها، نیاز سالانه کشور به برنج سه میلیون تن است که اغلب تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن آن در شالیزارهای ایران برداشت می شود؛ آمارهای اولیه وزارت جهادکشاورزی نیز حکایت از آن دارد که تولید برنج امسال کشاورزان که از شهریورماه روانه بازار مصرف می شود، نسبت به سال گذشته حدود ۲۰۰ هزار تن بیشتر بوده است.

با این وجود بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا از فروش برنج در بازار تهران حکایت از آن دارد که قیمت هر کیلو برنج هاشمی درجه یک ۱۶۰ تا ۲۰۰ هزار تومان، برنج ندا ۱۳۵ هزار تومان، برنج خارجی پاکستانی و هندی ۵۵ تا ۸۵ هزار تومان عرضه می شود در حالی که تا پیش از بروز نوسان در بازار برنج، قیمت پیش از این قیمت هرکیلو برنج هاشمی درجه یک ۸۵ تا ۱۱۰ هزارتومان، برنج ندا کمتر از ۸۰ هزار تومان و برنج خارجی کمتر از ۷۰ هزار تومان بود.

در این میان نمی‌توان اثرگذاری عواملی چون افزایش قیمت برنج در بازارهای جهانی، تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌ها و کم بارشی های پی در پی، پربارشی های خسارت‌زا، تغییر کاربری اراضی و کاهش تولید، رشد جمعیت و افزایش مهاجرین، نوسان نرخ ارز، کاهش واردات، انحصار در واردات و خرید تولید داخلی و احتکار توسط عده‌ای سودجو را در افزایش قیمت برنج کتمان کرد اما به نظر می رسد نداشتن برآورد صحیح از میزان مصرف سالانه برنج، تولید داخلی و میزان دقیق واردات مورد نیاز عوامل اصلی بروز این پدیده در بازار بوده‌اند.

مشکلاتی که تولید را تهدید می‌کند

همانگونه که در ابتدا گفته شد، ۷۰ درصد نیاز کشور به برنج از طریق تولید داخلی تامین می شود اما همین تولید داخل با تهدیداتی روبروست که تغییرکاربری زمین های کشاورزی در سه استان شمالی یعنی گیلان، مازندران و گلستان مهمترین آن است؛ این سه استان در مجموع ۷۵ درصد تولید داخلی برنج را بر عهده دارند.

ایران از بزرگترین تولیدکنندگان برنج در خاورمیانه به شمار می رود اما از آنجا که کشاورزی ایران از آسیب های ناشی از تغییرات اقلیمی مصون نمانده، تولید برنج نیز متاثر از خشکسالی های پی در پی، پربارشی های خسارت زا و خارج از فصل، کمبود منابع آبی اعم از آب های زیرزمینی و روان‌آب ها کاهش یافته است.

از سوی دیگر، شالیکاران کمبود منابع آبی را دلیل اصلی تغییر کاربری اراضی کشاورزی می دانند و به گفته مهرداد لاهوتی از نمایندگان استان گیلان در مجلس شورای اسلامی حدود ۴ تا ۵ هزارهکتار اراضی این استان تغییر کاربری داشته که در کاهش تولید برنج موثر بوده است.

در کنار دو عامل کسری منابع آبی و تغییر کاربری زمین های کشاورزی باید افزایش قیمت نهاده های تولید بخش کشاورزی را در نظر گرفت که در این سالها افزایشی بوده و بر کاهش رغبت کشاورزان برای تولید محصول اثر گذاشته است که در این راستا می توان افزایش قیمت انواع کود شیمیایی، سم، نهاده های کشاورزی، دستمزد کارگری و قیمت حمل و نقل اشاره کرد که در این راستا حمایت های دولت از کشاورزان برنج‌کار کافی نبوده است.