عید قربان، بزرگ آیین اخلاص و بندگی

عید قربانی از جمله عیدهای بزرگ مسلمانان محسوب می شود و یادآور فداکاری بزرگ حضرت ابراهیم(ع) است که به فرمان پروردگار، تنها فرزند خویش را که پس از سالیان دراز به او اعطا شده بود به صحرا می برد تا او را برای رضای خداوند قربانی کند اما بر پایه تقدیر الهی به ایشان وحی می شود که تو از امتحان الهی سربلند بیرون آمدی و بدین شکل خداوند به وسیله حضرت جبرییل، گوسفندی را برای قربانی کردن به جای حضرت اسماعیل(ع) بر پیامبر خود می فرستد.

بدین گونه پروردگار به حضرت ابراهیم(ع) فرمود: «ای ابراهیم! آن رویا را تحقق بخشیدی و به ماموریت خود عمل کردی. ما این گونه، نیکوکاران را پاداش می دهیم، این مسلما همان امتحان آشکار است، ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم.» این چنین ۱۰ ذی الحجه، عید قربان یا عید الاضحی نامیده شد. هنگامه ای که انسان ها به دور از وابستگی های مادی برای نزدیک شدن به رضای خداوند تلاش می کنند و در برابر یکتای بی همتا سر بندگی فرو می آورند.

آداب و رسوم عید قربان شامل غسل، برپایی مراسم دعا از جمله دعای ندبه، برپایی نماز عید قربان و قربانی کردن برای کسب رضای پروردگار می شود. حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن آیین حج، گوسفند، گاو و شتری را قربانی می کنند و پس از آن اموری همچون نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو که بر آنان در هنگامه احرام، حرام شده بود، حلال خواهد شد.

حضرت ابراهیم(ع) با تسلیم شدن در برابر اراده پروردگار، آموزگار درس بزرگ و مهمی برای بشریت شد و این سنت ارزشمند را به یک فریضه واجب برای حاجیان در روز عید تبدیل کرد تا این مهم نمادی برای مبارزه با نفس و خواسته های دنیوی باشد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت عید قربان و اهمیت بیان ویژگی های خاص این عید بزرگ با حجت الاسلام «محمدرضا بهاری» استاد و عضو هیات علمی دانشکده معارف دانشگاه تهران و مدرس حوزه علمیه قم به گفت وگو پرداخته است.

حجت الاسلام محمدرضا بهاری درباره مفهوم شناسی عید قربان گفت: واژه عید بر گرفته از «عاد، یعود» به معنای برگشت به اصل خویش و آنچه خداوند متعال آن را آفریده، است و در واقع بازگشت به خویشتن خویش به شمار می رود. هنگامی که انسان در این دنیا درگیر زندگی مادی و به برخی از موضوع ها وابسته می شود با روزهایی همچون عید قربان می تواند دگربار به مساله قرب الهی توجه کند و خود را از روزمره گی برهاند. به طور کلی عید قربان یعنی روزی که انسان به واسطه تقرب به خداوند نزدیک شود.

این مدرس حوزه علمیه قم با اشاره به سوره مبارکه «صافات» که در ارتباط با قربانی کردن حضرت اسماعیل(ع) بود، بیان داشت: وقتی حضرت ابراهیم(ع) فرزند خود را به قربانگاه برد و چاقو را بر روی گردن وی گذاشت خداوند متعال برای ایشان، ذبحی فرستاد. چنانچه در این سوره می خوانیم: «و او را در ازای قربانی بزرگی باز رهانیدیم و در میان آیندگان برای او آوازه نیک بر جای گذاشتیم.» و در ادامه پروردگار بر ابراهیم(ع) سلام می فرستد و می فرماید به هر فردی راه آن حضرت را ادامه دهد وعده پاداش نیک داده شده است. اینگونه این امر پسندیده حضرت ابراهیم(ع) سنتی شد برای بعد از وی تا سالکان ایشان از آن پیروی و به نیت تقرب الهی، حیوانی را در پیشگاه خداوند متعال قربانی کنند و این روز را جشن بگیرند. ائمه اطهار برای این روز اهمیت خاصی قائل شده اند. در روایتی از حضرت علی(ع) آمده است که همانا این روز( عیدقربان) حرمت عظیمی دارد و بسیار مورد احترام است پس در این روز خداوند را زیاد یاد کنید.

این استاد دانشگاه در ارتباط با قربانی و احسان گوشت آن به مستمندان در روز عید قربان، تصریح کرد: در آیه ۳۷ سوره حج خداوند متعال می فرماید: «بدانید که هرگز گوشت و خون این قربانی ها نزد خدا به درجه قبول نمی‌رسد لیکن تقوای شماست که به پیشگاه قبول او خواهد رسید. این چنین این بهایم را مسخر شما ساخته تا خدا را به پاس آنکه شما را هدایت فرمود تکبیر و تسبیح گویید و شکر نعمتش به جای آرید و تو ای رسول نیکوکاران را به سعادت ابدی بشارت ده.» پس در واقع آنچه به درگاه پروردگار پیشکش می شود به نیت تقرب الهی است و این تقوا و گذشت از هوای نفس به شمار می رود که فرد را نزد خداوند متعال در درجه مقربان خود قرار می دهد.

وی در ادامه افزود: یکی از ویژگی های عیدهای قربان و فطر این است که در نزد تمام مسلمانان جهان به عنوان عید جشن گرفته می شود چنانچه در قنوت نماز عید فطر هم خواند می شود که «خداوندا به حق این روزی که برای مسلمانان عید قرار دادی».

حجت الاسلام بهاری با تاکید بر اینکه قریانی کردن حیوان در مراسم این عید اشاره به کشتن نفس اماره داد، گفت: انسان در برابر نفس سرکش و اعمال زشت خود باید مبارزه کند و در این مسیر بایستی خانه دل خود را ماوای الهی کند و از وجود غیر معنویت پاک سازد تا محبوب پیشگاه الهی شود. عید قربان تجسم این عمل است که فرد به نیت رویارویی با نفس می پردازد و ثروت های دنیایی را فدای رضای الهی می کند تا خود را خالصانه به درگاه الهی برساند.

این مدرس حوزه در پیان در ارتباط با قربانی کردن عید قربان بیان داشت: در روایات آمده است گوشت قربانی را به سه قسم تقسیم کنید. یک بخش را خود صاحب قربانی، قسمت دیگر را به همسایگان و قسم دیگر را به مستمندان بدهید. چنانچه قرآن کریم در این باره می‌فرماید: از گوشت‌هایی که قربانی می کنید هم خودتان میل کنید، هم به قانع و معتر بدهید. (قانع، فقیری است که به آنچه می گیرد، قانع است. معتر، فقیری محسوب می شود که علاوه بر تقاضای کمک اعتراض هم می کند.)

منبع : ایرنا