جای خالی اطلاع رسانی نظام مند در فاجعه پلاسکو

double-quot
تهران – جارپرس – پیش بینی حادثه یا بحران، کنترل شرایط پس از بروز هر نوع حادثه به منظور کاهش خطرهای احتمالی، بازگرداندن شرایط به حالت عادی و مدیریت اطلاع رسانی برای کنترل از مولفه های اصلی مدیریت بحران به شمار می رود.
کد خبر : 19055
تاریخ انتشار : شنبه 16 بهمن 1395 - 6:58
جای خالی اطلاع رسانی نظام مند در فاجعه پلاسکو

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ، مدیریت اطلاع رسانی پس از وقوع بحران، نقش مهمی در کنترل ابعاد فاجعه و افکار عمومی دارد و تا اندازه زیادی از اندوه و نگرانی بازماندگان و حادثه دیدگان می کاهد.
فاجعه پلاسکو در سی ام دیماه گذشته منجر به شهادت چند تن از آتش نشانان فداکار و جانباختن تعدادی از شهروندان شد. همچنین میلیاردها تومان خسارات مالی وارد کرد.
دراین حادثه ، اطلاع رسانی از همان ساعت های اولیه با چالش روبرو بود. ناهماهنگی در ارایه آمار و اطلاعات دقیق و رسمی، ضد و نقیض گویی از تعداد دقیق افراد محبوس شده زیر آوار، تایید و تکذیب های پی درپی از یافتن اجساد، بی توجهی رسانه ها به خانواده های قربانیان حاضر در محل حادثه، پاسخ های ابهام آمیز از علت اصلی و ابعاد فاجعه، ناهماهنگی میان مسوولان در بیان خسارات مالی ازجمله این موارد به شمار می رود.در عین حال که مدیریت بحران در حادثه ساختمان پلاسکو از همان ساعت های نخست به دلیل برخی کاستی ها با نقدهایی روبرو شد.
مسائل و ابهامات حادثه پلاسکو نشست علنی هفته گذشته مجلس شورای اسلامی را با حضور وزیر کشور ، شهردار تهران رقم زد . پیش از آن نیز رییس جمهوری کمیته ای ویژه ای را موظف به پیگیری و ارایه گزارش در خصوص علل بروز حادثه کرد.
به باور شماری از کارشناسان، نبود اطلاع رسانی درست و دقیق در رسانه های رسمی و روند نامناسب عملیات امداد و نجات، ۲ ضعف عمده مدیریتی در این حادثه محسوب می شود.
نقاط ضعف مدیریت بحران به ویژه در کلان شهری مانند تهران، بار دیگر در فاجعه ریزش ساختمان پلاسکو خودنمایی کرد. اگرچه، آنچه از واژه مدیریت بحران برمی آید به روشنی، معنایی از نظارت قوی ، اقدام فوری و مثبت در راستای کاهش خطرها و پیامدهای انسانی و محیطی یک بحران است اما تجربه مدیریت بحران در فجایعی چون آتش سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو، طغیان رودخانه کن در سال ۱۳۹۴، وقوع سیل در استان سیستان و بلوچستان و غیره نشان می دهد که این حوزه با چالش های پرشماری روبرو است.
گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با هدف ارزیابی عملیات امداد و نجات و شیوه مدیریت بحران در حادثه پلاسکو با شماری از کارشناسان ارتباطات و مدیریت بحران گفت وگو کرد.
«امید مسعودی» مدرس دانشگاه و کارشناس ارتباطات اظهار کرد : ستاد مدیریت بحران باید بازوهای اجرایی داشته باشد و به هنگام بحران وارد میدان شده و آن را هدایت کند تا آسیب های احتمالی پس از حادثه کاهش یابد.
«متاسفانه ستاد مدیریت بحران نتوانست در ماجرای پلاسکو عملکرد مناسبی از خود نشان دهد. البته نمی توان جانفشانی های آتش نشانان گرامی را در این میان انکار کرد.» مدیریت بحران شامل ۲ بخش عمده، امدادرسانی و بخش رسانه ای است.
مسعودی افزود: رسانه های رسمی در جریان اطلاع رسانی پلاسکو عقب افتادند. اگرچه صدا وسیما از همان دقایق اولیه پنجره ای به پخش زنده عملیات امداد و نجات اختصاص داد اما این اطلاع رسانی نیز خود دارای مشکل هایی بود. هنگام وقوع بحران مردم به دنبال خبر و تحلیل اند اما عملکرد نامناسب رسانه ها در این زمینه، باعث شد تا شهروند خبرنگار و شهروند روزنامه نگار وارد میدان شود. ضعف این نوع اطلاع رسانی در عدم ارایه تحلیل و تکثیر اطلاعاتِ صرف است. نداشتن اطلاعات دقیق باعث ایجاد ابهام در ذهن مردم ایجاد می شود و شایعه قوت می گیرد. در این حادثه نیز شایعه هایی مانند شنیده شدن صدا از زیرزمین پلاسکو منتشر شد یا گاهی در تعداد شهدا و جانباختگان اغراق شد. ضعف اطلاع رسانی در این حادثه می تواند درسی برای رسانه ها باشد.
به گفته این کارشناس، آموزش مدیریت اطلاع رسانی به هنگام بحران، انتخاب افراد متخصص و شایسته در این حوزه می تواند به دقت جنبه ها و سویه های گوناگون بحران را بررسی کند و به افراد آرامش دهد.
در ادامه، «عبدالله ناصری» فعال رسانه ای و مدیرعامل ایرنا در دولت اصلاحات به پژوهشگر ایرنا گفت: نظام کار اطلاع رسانی و ساختار اطلاع رسانی در حادثه پلاسکو اشکالات اساسی داشت.
از نگاه وی ، نظام اطلاع رسانی در حادثه پلاسکو به معنای واقعی و حرفه ای صورت نگرفت و بخش زیادی از کارِ این حوزه، مدیریت شده بود. از این رو، فضای مجازی و پایگاه های اجتماعی تا اندازه زیادی جلوتر از رسانه های رسمی و حتی رسانه های غیرحکومتی حرکت کردند و در پی آن به جای بیان بخشی از واقعیت ها، شایعه ها شکل گرفت.»
« دولت یا نظام نتوانست به معنای درست، نظام اطلاع رسانی را در حادثه پلاسکو شکل دهد و در مسیر اطلاع رسانی جا ماند. به همین دلیل، اذهان جامعه تا اندازه زیادی مشوش شد و پرسش های زیادی باقی ماند.»
ناصری در اشاره به دلایل ناهماهنگی اطلاع رسانی پرداخت و گفت : نمی توان غیرمنتظره بودن این حادثه را انکار کرد. این حادثه نیز مانند حادثه بم همه را غافلگیر کرد. شیوه اطلاع رسانی در حادثه پلاسکو از بحران مدیریت و ناکارآمدی آن پرده برداشت. به نظر می رسد، در نخستین گام باید حوزه اطلاع رسانی را مدیریت کرد. از نظر من، ناکارآمدی نهادهای ذیربط از بنیاد مستضعفان گرفته تا بخشی از نظام مدیریت شهری و شورای شهر، در ناهماهنگی اطلاع رسانی نقش داشتند. شاید هنگام زلزله بم امکان کنترل اخبار و اطلاعات بود زیرا هنوز شبکه های اجتماعی و فضای مجازی شکل نگرفته یا قدرتی نداشتند اما جای خالی اطلاعات در حادثه پلاسکو، قدرت زیادی به فضای مجازی داد.
به گفته این فعال رسانه ، ضعف اطلاع رسانی در برخی رسانه های رسمی تا اندازه ای بود که حتی رسانه های خارجی نیز مورد تاثیر فضای مجازی داخل ایران قرار گفتند. رسانه ها باید چنان حرفه ای عمل می کردند که جای ابهامی در اذهان عمومی باقی نماند اما پلاسکو علامت های سوال بسیاری بر جای گذاشت.

** بحرانِ «مدیریت بحران» در فاجعه پلاسکو
اگرچه عملیات امدادرسانی در فاصله اندکی پس از شروع آتش پلاسکو آغاز شد اما کمان بسیاری از نقدهای مدیریت بحران به سمت چگونگی روند عملیات نشانه رفت. نبود تجهیزات کافی، نحوه فرماندهی عملیات، بی توجهی به اقدام های پیشگیرنده وغیره عمده نقدهای مطرح شده در روند عملیات و مدیریت حادثه پلاسکو بود.
«محمد حقانی» عضو شورای شهر تهران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا به نقد روند عملیات امداد و نجات در پلاسکو پرداخت و گفت: پس از اطلاع ایستگاه آتش نشانی از حادثه پلاسکو، نخستین نیروها وارد عمل شدند. در حالی که آتش سوزی در طبقه های بالا رخ داده بود ظاهرا تجهیزات شلنگ آب تا طبقه دهم ساختمان نرسیده و سرهم کردن شلنگ ها برای رسیدن به راهروی طبقه های بالا، طول کشیده است. همین مساله باعث می شود تا آتش به سایر نقاط پلاسکو سرایت کند.
این عضو شورای شهر ادامه داد: پس از اعلام مهار حریق، نیروها متوجه می شوند که آتش موجود در سقف های کاذب دوباره شعله ور شود. مساله مورد توجه در این عملیات این است که، در حادثه هایی با این وسعت، رییس سازمان آتش نشانی خود باید فرماندهی عملیات را برعهده گیرد در حالی که رییس این سازمان تا ساعت ۱۱ با لباس معمولی نه با لباس عملیات در محل حادثه حضور داشته است.
حقانی شیوه مهار آتش را از دیگر اقدام های نادرست در این عملیات دانست و گفت: آب پاشی طولانی مدت روی پارچه ها و اجناس پنبه ای و نخی باعث جذب بیشتر آب شده است. همچنین، حرارت بالای ناشی از سوخت کالاها باعث نرم شدن پایه های فولادی و آهن های موجود در ساختمان شده است. سنگینی ناشی از وجود اجناس فراوان و آب گرفته باعث سقوط پی در پی سقف ها روی هم و انفجار کپسول های گاز شده و در نهایت ساختمان ریزش می کند.
به گفته حقانی، فرمانده عملیات تحت هر شرایطی باید دستور تخلیه ساختمان را می داد چراکه بر پایه قوانین موجود در حالی که پس از گذشت ۵۰ دقیقه تا یک ساعت که امکان مهار آتش نیست، ساختمان باید تخلیه شود حتی با توسل به زور.
وی با طرح این پرسش که چرا در شرایطی که بخشی از ساختمان در حال ریزش بوده و بیش از سه ساعت از آتش سوزی گذشته است، اجازه ورود ۱۵ تا ۱۶ آتش نشان داده می شود، گفت: فرمانده عملیات دستور ورود افراد به طبقه های بالای ساختمان را صادر کرده است در حالی که باید احتمال ریزش ساختمان در نظرگرفته می شد.
«غلامرضا پورحیدری» رییس انجمن علمی مدیریت بحران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا اظهار کرد : پس از حادثه آتش سوزی یک ساختمان ۱۰ طبقه در خیابان جمهوری در سال ۱۳۹۲، بلافاصله انجمن علمی مدیریت بحران ایران کتابی کاربردی با عنوان «راهنمای برنامه ریزی بحران در مجتمع ها» منتشر و به سازمان مدیریت بحران کشور، شورای اسلامی شهر تهران، شهرداری تهران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، سازمان ملی استاندارد و مراکز متعدد دیگری معرفی کرد.
به گفته پورحیدری، استقرار چنین سامانه ای، سبب می شد مدیران مجتمع موظف باشند، خطرات مختلف را رصد کرده و اقدامات پیشگیرانه و آمادگی را به اجرا بگذارند.
وی در بیان کاستی های مدیریت پلاسکو گفت: اگر مدیریت حادثه در این ساختمان جایگاهی داشت، هیچ گاه آتش سوزی در آن رخ نمی داد و در غیر این صورت در مراحل اولیه کنترل می شد و به این حادثه هولناک تبدیل نمی شد. از این رو، استقرار سامانه مدیریت بحران در سطح کشور، شهر ومجتمع ها یک ضرورت است که برای آن باید فرایند استاندارد تعریف و اجرای آن را الزامی کرد.
«احمد مسجد جامعی» عضو شورای شهر تهران نیز در تازه ترین یادداشت خود با این موضوع آورده است : آتش ‌نشانان، چنان‌ که پیداست، تجهیزات و امکانات ندارند و ریاست این سازمان تخصصی، سال ‌هاست که بر عهده آتش ‌نشان‌ها نیست. زمینه ‌های یک آتش ‌سوزی ساده به‌ درستی شناسایی و مهار نشد و فاجعه ‌ای به بار آمد که عده ‌ای از بهترین جوانان این سرزمین به شهادت رسیدند. ۶٠٠ واحد فعال صنفی با خاک یکسان شد و سرمایه‌ های بسیاری به باد رفت. یک مرکز مهم تجاری در قلب پایتخت از هم پاشید و هزاران نفر در آخر سال و نزدیک سال نو بی‌کار شدند.

برچسب ها :

ناموجود
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.