از سیاستمداری آیت الله هاشمی تا برجام و اقتصاد مقاومتی

**هاشمی سیاستمداری برای تمام فصول
نشست دانشجویی «هاشمی سیاستمداری برای تمام فصول» به مناسبت بزرگداشت چهلمین روز درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
«رسول منتجب نیا» قائم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی ضمن اشاره به اینکه بیان نقاط ضعف شخصی که دیگر در میان ما نیست، عملی اسلامی نیست، گفت: استقامت در برابر ناملایمات، انتقادپذیری، همت بلند، دوراندیشی، اعتدال گرایی، زمان شناسی، واقع ‌بینی، عملگرایی و مردمداری را از ویژگی های برجسته شخصیت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ضمن اینکه شخصی با اعتقاد و مومنی وارسته بود؛ اما به مسوولان قدسی یا آسمانی اعتقادی نداشت. مردم را همه کاره می دانست حتی اگر از نظرش اشتباه می کردند.

قایم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی آیت الله هاشمی رفسنجانی را تکیه گاهی برای جریان اصلاح طلبی و اعتدال گرایی در کشور و همچنین شخص حسن روحانی دانست و یادآور شد: آیت‌الله هاشمی در ۱۳۷۶ خورشیدی مردانه ایستاد و اگر چنین نمی‌کرد شاید حماسه دوم خردادی شکل نمی‌گرفت. با این حال خیلی از دوستان دوم خردادی ما قبول نداشتند که هاشمی یک تکیه گاه برای اصلاحات هستند. ما به برخی از آنها که تندروی می‌کردند و حتی به آقای هاشمی توهین می‌کردند، تذکر می دادیم که هاشمی ریشه شما است.

**نفت، نقطه جریان ساز دیروز و امروز
نشست «نفت، نقطه جریان‌ساز دیروز و امروز» با سخنرانی هاشم آقاجری استاد تاریخ دانشگاه تربیت مدرس و کریم سلیمانی دانشیار دانشگاه شهیدبهشتی در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

«سیدهاشم آقاجری» عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به کتاب «پنجاه سال نفت» گفت: وقتی کتاب «مصطفی فاتح» را ورق میزنید، می بینید که شرکت نفت، سود ناشی از مالیاتی که به دولت بریتانیا می داد، به مراتب بیش از حق الامتیازی بود که به ایران می داد تخفیف هایی که در فروش نفت به دولت و نیروی دریایی انگلیس صورت می گرفت، تخفیف هایی بود که از جیب ملت ایران می رفت.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه افزود: قرارداد ۱۹۳۳، قرارداد نفتی انگلیس را سی و‌ اندی سال تمدید کرد، مضاف بر اینکه دولت ایران هیچ کنترلی بر عملیات نفتی شرکت نداشت و برخلاف قرارداد دارسی بعد از انقضای قرارداد تمام اموال شرکت به ایران تعلق نمی‌گرفت و ایران هیچ ادعایی نمی‌توانست در رابطه با آن داشته باشد. به هر حال این تنها بُعد اقتصادی مساله است و اگر بعد سیاسی را به آن اضافه کنید، بُعدی که استقلال سیاسی ایران را نابود و به تبع آن آزادی مردم ایران را پایمال می‌کرد، بعدی است که محمد مصدق به ویژه بر آن تاکید داشت.

آقاجری بیان داشت: محمد مصدق و یارانش در نهضت ملی مشاهده کردند که بخشی از منافع اقتصادی و درآمدهای ایران در برابر این امتیازنامه نفتی از دست رفته است و بخش مهم تر این بود که شرکت نفت انگلیس تبدیل به دولت در دولت شده بود، یعنی شرکت بدون اجازه دولت با خوانین بختیاری و شیخ خزعل قرارداد می ‌بست و نوعی فئودالیزم سیاسی و اقتصادی در ایران ایجاد کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: وقتی اسناد خانه سدان در تهران کشف شد، نشان داد که در واقع چگونه دوستانی که در گذشته همراه مصدق بودند، متاسفانه بعدها هر کدام به دلیل و انگیزه ای به دربار محمدرضا پهلوی و به سفارت انگلیس متصل شدند و در خیانتی به عنوان کودتای ۲۸ مرداد با آنها شریک شدند. با این همه، نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری مصدق توانست نسلی را پرورش دهد که این نسل دوباره آرمان های انقلاب مشروطیت را در یک فاز بالاتر فرابخواند.

«کریم سلیمانی» عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی در بخش دیگری از این نشست گفت: بسیاری از مورخان معتقد هستند که یکی از بزرگ ترین اشتباه های محمد مصدق، انحلال مجلس هفدهم بود و حتی بعضی دوستان و یارانش به ویژه به مصاحبه غلامحسین صدیقی با محمدعلی کاتوزیان استناد می‌کنند. در این مصاحبه دکتر صدیقی عنوان می‌کند که من همان موقع مخالف انحلال مجلس بودم اما رای ما در آن موقع در اقلیت بود و برنده نشدیم. اگرچه صدیقی شخصیت مهمی در تاریخ معاصر ما است و یکی از بهترین یاران مصدق به شمار می‌آمد، اما استناد مخالفان مصدق به این سخن وی یکی از مسایلی است که باید به آن پرداخته شود.

سلیمانی در ادامه افزود: گفته می‌شود اگر مصدق مجلس هفدهم را حذف نمی‌کرد، محمدرضا پهلوی نمی توانست حکم عزل مصدق را صادر کند.

** نقد آثار، افکار و بزرگداشت علمی و اجتماعی غلامعباس توسلی
سومین سمینار از سلسله سمینارهای جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی با عنوان «نقد آثار، افکار و بزرگداشت علمی و اجتماعی دکتر غلامعباس توسلی» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
«حمیدرضا جلایی پور» عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: غلامعباس توسلی حامی جامعه شناسی جریان اصلی و معرف جامعه شناسی آکادمیک در ایران بوده است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به نقش ایجابی توسلی در جامعه شناسی اظهار داشت: او بیهوده در انبان جامعه شناسی دست نمی‌کرد بلکه تمام تلاشش این بود که در کارش تنوع داشته باشد اما در همین تنوع انسجامی دارد و این انسجام بیهوده نیست و علتش این است که او به عنوان جامعه شناس سبک داشته و این سبک او را هدایت کرده که کار متعارضی نداشته باشد.

«نعمت‌الله فاضلی» عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخش دیگری از این همایش با طرح این سوال که آیا جامعه شناس مردم مدار بودن با وظیفه دانشگاهی بودن قابل جمع است؟، گفت: توسلی مثال و مصداق خوبی برای این موضوع هستند بدین معنی که می توان دانشگاهی بود و در حوزه عمومی به عنوان یک جامعه شناس مردم مدار فعالیت کرد. البته این به معنای جامعه شناسی خودمانی نیست. او اگرچه در حوزه عمومی بوده و هست اما ویژگی ها و مولفه های دانشگاهی بودن را نیز رعایت می‌کرده است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یادآور شد: اگر بخواهیم مانند توسلی بشویم باید هزینه دهیم و این هزینه ها سخت است. ما امروز به افتخار شخصیت قهرمان توسلی جمع شدیم و من افتخار می کنم شاگرد او هستم چون این ها قهرمان هستند و هویت می دهند.

«محمدعلی حاضری» عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به جایگاه غلامعباس توسلی در ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه نسل خودش گفت: تلقی من از توسلی یک شریعتی در دسترس برای نسل ما که در دهه ۵۰ جامعه شناسی را آغاز کرده بودیم و آن شرایط است.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: توسلی آمد که جامعه شناسی را از یک حوزه الحادی به یک رشته ای که می تواند در نظام و انتظارهای جدید حفظ شود و تدوام پیدا کند، تبدیل بکند. بالاخره او نسلی بود که نخستین سمینار جامعه ‌شناسی بعد از انقلاب را تشکیل داد. بعد از انقلاب با ایشان توانستیم انجمن جامعه شناسی ایران را با حلقه اتصال وی ایجاد کنیم.

«محمدامین قانعی راد» عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به کتاب «نظریه های جامعه شناسی» غلامعباس توسلی گفت: درباره کتاب نظریه ‌های جامعه شناسی و اینکه برخی ها توسلی را مسوول نظریه زدگی در ایران دانسته اند این سوال پیش می‌آید که آیا این بحث قابل بیان است یا نه؟

وی افزود: این کتاب از غنای خاصی برخوردار است، برخلاف دوستانی که معتقدند تاریخ مصرف آن گذشته است چرا که از جامعه ایران گسسته است. در صورتی که این کتاب نظریه هاست. همچنین می گویند که توسلی مسئول نظریه‌زدگی جامعه‌شناسی ایرانی است اما این سوال در اینجا مطرح است که کجا نظریه‌زدگی وجود دارد؟ در دو دانشگاه مهم یعنی دانشگاه ملی و دانشگاه تهران اساسا روی نظریه‌ها کم کار می‌شود. دانشگاه علامه که ضد تئوری است و بیشتر به روش‌های کیفی اهمیت می‌دهند.

**برجام و اقتصاد مقاومتی
کنفرانس علمی – پژوهشی «برجام و اقتصاد مقاومتی» در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه برگزار شد.
عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در این کنفرانس گفت: کاری که برجام باید انجام می داد این بود که موانع را از سر راه اقتصاد ایران بردارد و درهمه حوزه هایی که برجام قرار بود مانعی بردارد، موانع برداشته شد.

معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه با بیان اینکه موانع غیربرجامی زیاد است، اظهار داشت: برجام وظیفه خود را انجام داده و اکنون همه چیز بستگی به تلاش وزارتخانه ها دارد. من اینجا شهادت می دهم یکی از بهترین وزارتخانه هایی که از فرصت برجام بهترین استفاده را کرد و توانست خود را به شرایط قبل از تحریم ها بازگرداند وزارت نفت بود که من همین جا از وزیر نفت و دیگر همکاران در این وزارتخانه تشکر می کنم.

عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بیان داشت: این موضوع شاهکار است که در عرض یک سال هم میزان تولید و هم میزان صادرات افزایش پیدا کند. در شرایط تحریم همه مشتریان نفتی ایران رفته بودند و با کشورهای تولیدکننده دیگری قرارداد بسته بودند. وزارت نفت توانست در فضای بعد از برجام این مشتریان را احیا و مشتریان جدیدی پیدا کند.

«امیرحسین زمانی ‌نیا» معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت با تاکید براینکه درباره برجام در وزارت نفت و چهار زیرمجموعه این وزارتخانه هیچ گونه سیاه نمایی وجود ندارد، گفت: درحال مذاکره ٢۵ قرارداد هستیم که اگر منجر به عقد قرارداد شود بیش از ٨٠ میلیارد دلار و حدود ٨۵ میلیارد دلار ارزش دارد.

معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت در ادامه با تاکید بر اینکه ایران گروگان کشورهایی که با آنها مراوده دارد نیست، تصریح کرد: در راستای اقتصاد مقاومتی باید گفت ما گروگان کشورهایی که با آنها مراوده داریم نیستیم و این مراوده به خاطر ارزش افزوده است.

«عباس کاظمی» مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی با بیان اینکه صادرات فرآورده های نفتی در سه ماه تابستان امسال روزانه ۶۰۰ هزار بشکه بوده است، اظهار داشت: قرار است سال آینده صادرات فرآورده به ۸۰۰ هزار بشکه در روز برسد.

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی بیان داشت: باید برای اطلاع رسانی شفاف و مطلع کردن مردم از دستاوردهای دولت تلاش کرد. این اخبار به هیچ وجه از طریق صدا و سیما منعکس نمی شود.

وی با اشاره به پیشرفت کارها در پسابرجام، گفت: امروز با توسعه صادرات فرآورده های نفتی جلوگیری از خام فروشی نیز به طور جدی در دستور کار قرار گرفته است.

«حمیدرضا عراقی» مدیرعامل شرکت ملی گاز با بیان اینکه شرایط تحریم ها از شرایط جنگ سخت تر بود، اظهار داشت: در زمان جنگ هنگامی که می خواستیم از کشوری کالایی بگیریم شرکت های بین المللی کمک مان می کردند و راه‌ حل نشان می دادند، زیرا اعتقاد داشتند ما با تاخت ‌وتاز مواجهه شده ایم و مقاومت می کنیم به همین دلیل به ما احترام می گذاشتند، اما در زمان تحریم ها ایران هراسی در دنیا وجود داشت و کشورهای دیگر گمان می کردند ما داریم بمب اتم می سازیم.

مدیرعامل شرکت ملی گاز با بیان اینکه اقتصاد ایران متکی به نفت است، بیان داشت: گاز نخست بی خاصیت و مزاحم به حساب می‌آمد، اما کم‌کم جای نفت را می‌گیرد و اقتصاد کشور مبتنی به گاز می شود نه متکی به نفت. در حال حاضر ۷۰ درصد سبد انرژی را گاز تشکیل می دهد.

«بهروز بیک‌علیزاده» سرپرست مدیریت کل اوپک و روابط با مجامع انرژی گفت: در زمان تحریم تولید نفت ایران با یک میلیون کاهش به روزانه ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه رسید، در حالی که تولید عراق از سه میلیون بشکه به سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه و تولید عربستان به بالای ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه رسیده بود.
سرپرست مدیریت کل اوپک و روابط با مجامع انرژی درباره دلایل عربستان برای افزایش تولید، اظهار داشت: دلیل عربستان برای افزایش تولید این بود که می خواهند شیل ‌‌اویل را از بازار خارج کنند اما این دلیل واقعی نبود و طبق آمار در ۲۰۱۵ میلادی که قیمت نفت پایین بود تولید شیل ۶۰۰ هزار بشکه افزایش یافت.

«علی شمس اردکانی» نایب ‌رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران بیان داشت: در حوزه امنیت ملی نیازمند تقویت توان داخلی هستیم که با توانایی ارایه محصول و ارزش افزوده میسر می ‌شود.

نایب ‌رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران با اشاره به همسایگی ایران با ١۴ کشور، یادآور شد: امکان تبادل انرژی با همه این کشورها وجود دارد، به طوری که بتوانیم ارتباطات انرژی خود را بر حسب فصول مختلف سال و عرض جغرافیایی تنظیم کنیم.

ایرنا