ائتلاف سعودی و دشواریِ انتظار برای نرمش قطر

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، نگاه سردمداران کشورهای عضو ائتلاف ضد دوحه در روزهای اخیر و همچنان به پایتخت قطر دوخته شده تا شاید در پاسخ به کاهش شروط ائتلاف برای رفع تحریم این کشور، دوحه واکنشی مناسب را به عمل آورد.
سه شنبه هفته گذشته (۲۷ تیرماه) بود که مقامات دیپلماتیک کشورهای عضو ائتلاف از کاهش ۱۳ شرط رفع تحریم به ۶ شرط خبر دادند. در این ارتباط، «عبدالله المعلمی» سفیرعربستان سعودی در سازمان ملل ضمن اعلام کوتاه شدن فهرست درخواست های ۱۳ گانه از قطر، اظهار داشت: اکنون شرایط برای پذیرش مطالبات موجود آسانتر شده و انتظار می رود دوحه در راستای حل و فصل اختلافات موجود گام هایی رو به جلو بردارد.
چهار کشور مصر، امارات متحده عربی و بحرین به رهبری عربستان سعودی در میانه تیرماه قطر را متهم به حمایت از تروریست های منطقه ای و افتراق در شورای همکاری خلیج فارس ساختند و ضمن قطع روابط خود با این کشور، تحریم هایی گسترده را علیه قطر اعمال کردند. این کشورها در ادامه، فهرستی از مطالبات خود از جمله قطع ارتباط قطر با جمهوری اسلامی ایران، حزب الله لبنان و تشکیلات اخوان المسلمین، خروج نیروهای نظامی ترکیه از خاک قطر، تعطیلی رسانه هایی چون الجزیره، قطع حمایت از مخالفان مسلح چهار کشور ائتلاف و … را به دوحه ارایه و مهلتی ده روزه را پذیرش آن تعیین کردند.
با پایان مهلت یاد شده در دوازدهم تیرماه و به رغم میانجیگری کشورهایی چون کویت، دوحه حاضر به پذیرش این شرایط نشد تا چهار کشور ائتلاف یک ماه پس از قطع روابط، در قاهره بیانیه تندی را علیه قطر صادر کنند. پس از آن بود که برخی رسانه ها و تحلیلگران از احتمال اقدامات تنبیهی شدیدتر از جمله برخورد نظامی با قطر سخن به میان آورده و پیش بینی کردند بحران قطر منطقه را به سوی جنگ پیش خواهد برد.
به رغم این پیش بینی، ائتلاف سعودی بود که در برابر پایداری قطری ها عقب نشست تا به نوعی اختلافات فزاینده بین دوطرف را مدیریت کند. قطری ها اما تاکنون پاسخ مشخصی به کاهش شروط ائتلاف نداده اند و این وضعیت بر مقامات چهار کشور گران آمده است. از این رو در روزهای گذشته رفتارهایی متناقض از سوی جبهه مقابل دوحه بروز یافته است.
رد امکان مذاکره در شرایط کنونی و ادامه حملات ریاض از جمله محورهای مشترک اظهارات اخیر «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه سعودی بوده است. الجبیر در دیدار روزهای پایانی هفته گذشته با همتایان بلژیکی و ایتالیایی مواضع خصمانه خود علیه دوحه را تکرار کرد.
وی در رُم تصریح کرد هیچ مذاکره‌ای با قطر صورت نخواهد گرفت چون مساله فقط مذاکره نیست بلکه باید مشخص شود دوحه دیگر حمایتی از تروریست ها به عمل نخواهد آورد. این در حالی بود که شیخ «تمیم بن حمد» امیر قطر دیروز از آمادگی کشورش برای مذاکره خبر داد.
به گفته شیخ تمیم در صورتی که چهار کشور به حق حاکمیت قطر احترام بگذارند، دوحه از انجام مذاکره استقبال می کند. وی اظهار داشت وقت آن رسیده که مردم از تاوان اختلافات میان دولت ها برکنار بمانند. وی همچنین بر ضرورت پرهیز از تحمیل نظر یک طرف بر طرف دیگر و پایبندی به مفاد توافق تاکید کرد و گفت قطر خود را متعهد به مبارزه با تروریسم می داند.
اعضای محور سعودی پس از عقب نشینی تاکتیکی در برابر قطر و ادامه همزمان فشارها بر این کشور، در رسانه های خود نشانگان خوشبینی به دریافت پاسخ مثبت از دوحه را پراکنده اند. از جمله وزیر مشاور در امور خارجه امارات در تازه ترین موضع گیری خود در فضای مجازی ضمن تاکید بر اینکه کشورهای تحریم کننده به دنبال عقلانیت هستند و نه لجاجت، مدعی شد فشارِ بحران بر قطر در حال جواب دادن است و می توان شاهد علائم مثبتی در این زمینه بود.
نشانه مثبتی که برخی مقامات و رسانه های مخالف قطر از آن سخن به میان آورده اند، صدور فرمان اصلاح بخش هایی از قانون مبارزه با تروریسم در این کشور است که روز پنجشنبه ۲۹ تیرماه از سوی شیخ تمیم اعلام شد. اصلاحیه این قانون شامل تعریف جدیدی از جرایم، اقدامات و سازمان‌های تروریستی است. همچنین مسدود کردن اموال متعلق به تروریست ها در این اصلاحیه مورد توجه قرار گرفته است.
صدور این فرمان در حالی صورت گرفت که چند روز پیش مذاکراتی بین قطر و آمریکا به انجام رسید و از دید برخی ناظران رایزنی های مستقل دوحه با واشنگتن در بازنگری در قانون ضدتروریسم موثر بوده است. افزون بر این، نبود ارتباط بین این فرمان و مطالبات مندرج در فهرست سیزده گانه سبب شده تا مقامات ائتلاف سعودی برداشتی مبنی بر پاسخ مثبت غیرمستقیم قطر به اقدام این ائتلاف را برجسته سازند و به آن امیدوار باشند.
در فضای کنونی، تعلل قطر در پاسخ مستقیم به درخواست تازه و تقلیل یافته ائتلاف و فرونشستن مواضع تهدیدآمیز، موقعیتی دشوار را برای کشورهای عضو ائتلاف سعودی به وجود آورده که شاید برای برونرفت از آن باز هم به سوی درخواست میانجیگری طرف های ثالث یا بازگشت به مواضع تهدیدآمیز روی آورند.