شکل‌گیری زمینه‌های رشد پوپولیسم در ایران

مرتضی ایمانی راد اقتصاددان،پژوهشگر اقتصادی و رییس موسسه مطالعات اقتصادی بامداد در یادداشت خود در خبرگزاری خبرآنلاین آورده است: در سالهای اخیر هم به واسطه عدم کارایی سیاستهای پولی در کشورهای توسعه یافته و افزایش شکاف طبقاتی و توزیع نامتعادل تر فرصت ها و استمرار رکود اقتصادی در ده سال گذشته ، راست افراطی به عنوان نماینده قدرتمند پوپولیسم در جهان در حال ظهور است ، به طوری که گستردگی این پدیده بعد از سال های ١٩٣٠ تا کنون بی سابقه بوده است .

به نظر می‌رسد که روابط بین الملل و سیاستهای اقتصادی در سالهای آینده به شدت تحت تاثیر شکل گیری این جنبش در جهان خواهد بود. بر اساس مطالعات انجام شده روی جنبش های پوپولیستی ، سیاستهای زیر در بیشتر این جنبش ها دیده شده است :

１- پوپولیسم نظم موجود را زیر سئوال می برد و با اشاره به رکود اقتصادی و نابرابری اجتماعی و اقتصادی ، تمامی مشکلات را به تشکیلات موجود نسبت می دهد و معتقد است که این شرایط نیاز به یک منجی دارد. این منجی نه در اندازه یک سیستم بلکه در یک فرد متبلور می شود که کار اول وی تخریب سیستم های موجود است .

２- راه جلب آراء عمومی توسط پوپولیستها توضیح مشکلات اقتصادی و ارایه راه حلهای مردم پسند است .

３- حمایت از اقتصاد داخلی از طریق کاهش ارتباطات بین المللی از سیاستهای محوری پوپولیستها است .

４- تکیه بر ملی گرایی ، منطقه گرایی ، نژاد پرستی و متکی بر یک ایدئولوژی خاص از ابزارهای قدرتمند پوپولیستها برای ارتباط و انسجام مردمی است .

５- چون نظم موجود را قبول ندارند ، درگیری با نظم موجود به یک سیاست مهم داخلی تبدیل می شود که توام با درگیری های بین المللی در نهایت منتهی به یک میلیتاریسم قوی در درون کشور می گردد.

６- درگیری ، رادیکالیسم ، عدم توجه به ارزشهای دموکراتیک ، تأکید بر اجرا در کوتاه ترین زمان از ویژگی های دیگر پوپولیسم است .

７- تلاش برای کنترل وسایل ارتباط جمعی و إیجاد محدودیت برای روزنامه ها و شبکه های اجتماعی جهت کانالیزه کردن ایده های مردم اجتناب ناپذیر است .

８- بر اساس این مطالعات پوپولیستها عمدتا در کشورهای توسعه یافته از میان احزاب راست افراطی و در کشورهای کمتر توسعه یافته از میان احزاب چپ و افراطی شکل گرفته اند.

９- اخیرا مهاجرت به لیست فوق اضافه شده است و پوپولیستها با این استدلال که مهاجرین مشاغل ملی را غصب کرده اند ، هم با پدیده مهاجرت و هم با پدیده تروریسم که منافع ملی را به مخاطره انداخته است سر ناسازگاری دارند. پروراندن یک رابین هود که میخواهد همه مشکلات اقتصادی را از طریق بهم زدن وضع موجود در سریعترین زمان حل کند ، محور این جنبش است .

این افراد منجی، در دوران کنونی عمدتا از مسیر انتخابات قدرت را در دست میگیرند و با عدم اعتقاد به سیاستهای پولی و مالی ، تأکید بر توسعه زیربناهای فیزیکی و هزینه های رشد یابنده دولتی دارند . به همین دلیل است که نتیجه فعالیت این ها عمدتا به کسر بودجه های بزرگ منجر می شود . اقتصاد ایران با توجه به مشکلات اقتصادی موجود و گره در هم تنیده سیستم پولی و بانکی و بیکاری گسترده ، مستعد شکل گیری یک جنبش پوپولیستی است و چون هنوز این ایده وجود دارد که اقتصاد را با قدرت حاکمیت و دولت فراگیر میتوان در کوتاه ترین زمان و از طریق هزینه کردن سرو سامان داد ، بسترهای آن در حوزه سیاستگذاری هم قوی است .

با توجه به حساسیت بالای اقتصاد ایران از نظر سیاست گذاری و رفع مشکلات موجود که به شدت وابسته به استمرار نظم موجود است ، یک قدرت پوپولیستی می تواند مشکلات پنهان موجود را تبدیل به یک بحران تمام عیار کند.

*منبع:خبرگزاری خبرآنلاین/۱۵ فروردین ۹۶