اجلاس ‘اکو’ در پاکستان با برگزاری نشست کارشناسان ارشد کلید خورد

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، نشست کارشناسان ارشد با سخنرانی ‘اعزاز احمد چودری’ قائم مقام وزارت امور خارجه پاکستان آغاز شد و وی ضمن خوش آمد گویی به مهمانان حاضر در نشست از کشورهای مختلف عضو اکو اظهار امیدواری کرد که اجلاس سران اکو که قرار طی روزهای آینده در اسلام آباد برگزار شود بتواند گامی موثر برای فراهم کردن زمینه های همکاری های بیشتر به ویژه در حوزه های اقتصادی و تجاری میان کشورهای عضو اکو باشد.
در نشست دو روزه کارشناسان ارشد، ‘مجید بیزمارک’ مدیرکل همکاری های اقتصادی چند جانبه وزارت امور خارجه ایران به عنوان نماینده کشورمان حضور دارد.
روز سه شنبه نیز قرار است بیست و دومین نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو اکو در اسلام آباد برگزار شود و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این نشست، ریاست دوره ای وزیران خارجه این سازمان را به سرتاج عزیز همتای پاکستانی خود واگذار خواهد کرد.
دکتر روحانی روز چهارشنبه هفته جاری نخستین حضور خود در اجلاس سران اکو را به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران تجربه خواهد کرد. نشست قبلی سران اکو در سال ۱۳۹۱ در باکو برگزار شد و رئیس جمهوری وقت ایران در آن شرکت کرد.

** تاریخچه اکو
سازمان همکاری اقتصای معروف با نام اختصاری اکو(Economic Cooperation Organization) یک بلوک مهم اقتصادی ـ منطقه‌ای است امروز ۱۰ کشور آسیایی و اروپایی عضو آن هستند و پایه های اصلی آن در توسط ایران، پاکستان و ترکیه در سال ۱۹۶۴ میلادی بنا شد.
این سازمان از سال ۱۹۶۴ میلادی فعالیت خود را در قالب نام نام ‘آر. سی. دی’ (Regional Cooperation for Development) که نام اختصاری ‘سازمان همکاری عمران منطقه ای’ است، آغاز کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلام ایران در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی، کار این سازمان با وقفه ای حدود هفت ساله مواجه شد و در سال ۱۳۶۴، این سازمان همکاری منطقه ای، این بار با نام ‘اکو’، حیات خود را از سر گرفت.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، افغانستان و شش کشور استقلال یافته منطقه آسیای میانه وقفقاز شامل ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان به جمع اکو افزوده شدند و به مناسبت افزایش اعضای سازمان همکاری های اقتصادی از سه کشور به ۱۰ کشور، روز هفتم آذر ۱۳۷۱، به عنوان ‘روز اکو’ نامگذاری شد.
این سازمان هم‌اکنون با ۱۰ عضو، حدود ۴۵۰ میلیون نفر جمعیت و حدود هشت میلیون کیلومتر مربع مجموع وسعت کشورهای عضو، از امکانات نفت، گاز، منابع طبیعی مختلف و صنایع گوناگون برخوردار است.
دبیرخانه و بخش فرهنگی سازمان اکو در تهران، دفتر اقتصادی آن در ترکیه و دفتر علمی آن در پاکستان است. زبان رسمی اکو انگلیسی است و مقر اصلی آن، در تهران است.

** نشست های اخیر سران و وزیران خارجه اکو
تا کنون ۱۲ نشست اکو در سطح سران در دوره‌های زمانی گوناگون برگزار شده و شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان در روز ۲۵ مهرماه سال ۱۳۹۱ میزبان دوازدهمین نشست سران بود.
پایتخت پاکستان، برای دومین بار در تاریخ اکو، روز یازدهم اسفندماه جاری میزبان سیزدهمین نشست سران اکو است و جمهوری آذربایجان به عنوان رئیس دوره ای سازمان اکو در سطح سران، در نشست اسلام آباد، ریاست دوره را تحویل پاکستان خواهد داد.
پاکستان برای نخستین بار، در سال ۱۹۹۵ میلادی میزبان سران اکو را عهده دار بود.
همچنین اسلام آباد یک روز قبل از اجلاس سران، میزبان بیست و دومین اجلاس وزیران خارجه اعضای اکو بود. نشست قبلی وزیران خارجه در روز پنجم آذرماه سال ۱۳۹۲ به میزبانی تهران برگزار شد و از آن زمان تا کنون عهده دار ریاست دوره ای اکو در سطح وزیران خارجه را عهده دار بوده است. در نشست اسلام آباد، ایران ریاست دوره ای اکو در سطح وزیران خارجه را نیز تحویل پاکستان داد و بدین ترتیب پاکستان همزمان، ریاست دوره ای اکو را هم در سطح سران و هم در سطح وزیران خارجه برعهده می گیرد.
دهمین نشست سران اکو در ۲۱ اسفند ۱۳۸۷ در تهران برگزار شد. در این نشست یک روزه، ریاست سازمان اکو از الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان به رئیس جمهوری وقت ایران منتقل شد.
یازدهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان اکو دی ماه ۱۳۸۹ به ریاست رئیس‌جمهور وقت ایران در کاخ ‘چراغان ‘ استانبول برگزار شد و ایران که ریاست دوره‌ای این اجلاس را برعهده داشت، این مسئولیت را به ترکیه واگذار کرد.
نخستین نشست سران اکو در سال ۱۹۹۲ به میزبانی تهران برگزار شد. از آن سال تا کنون در مجموع ۱۲ اجلاس سران اکو برگزار شده که ایران سه بار(۱۹۹۲-۲۰۰۰-۲۰۰۹) ، ترکیه سه بار(۱۹۹۳-۲۰۰۲-۲۰۱۰)، جمهوری آذربایجان دو بار(۲۰۰۶-۲۰۱۲)، ترکمنستان یک بار(۱۹۹۶)، پاکستان یک بار(۱۹۹۵)، قزاقستان یک بار(۱۹۹۸) و تاجیکستان هم یک بار(۲۰۰۴) میزبان نشست سران بوده اند.

** اهداف و برنامه ها
طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو تلاش می‌کند و برای حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت دارد. از دیگر اهداف اکو، تهیه برنامه مشترک برای توسعه منابع انسانی در این ده کشور است. این سازمان همچنین برای تسریع برنامه توسعه حمل و نقل و ارتباطات فعالیت می‌کند.
ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم، گسترش تجارت درون منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و حذف موانع تجاری، تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی و ارتقای همکاری‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فنی و علمی، توسعه زیربناهای حمل و نقل و ارتباطات، توسعه همگرایی بخش دولتی و خصوصی با تأکید بر آزادسازی اقتصادی و همچنین تدوین برنامه مشترک جهت توسعه منابع انسانی و بهره‌برداری از منابع طبیعی از جمله اهداف عمده اکو محسوب می شود.

** چالش های پیش روی سیزدهمین نشست سران اکو به میزبانی اسلام آباد
اکو اگرچه یک سازمان همکاری اقتصادی بین کشورهای منطقه است، اما تحولات سیاسی و اختلافات سیاسی میان برخی اعضا، تا حدود قابل توجهی بر اهداف اقتصادی آن سایه افکنده است. به عنوان مثال، تنش های اخیر در روابط پاکستان و افغانستان، موجب شده تا رئیس جمهوری افغانستان از حضور در نشست سران اسلام آباد صرف نظر کند و افغانستان فقط در سطح وزیر خارجه در این نشست شرکت خواهد کرد.
نبود روابط بانکی قابل قبول میان کشورهای عضو، یکی دیگر از چالش های پیش روی اکو محسوب می شود. ارتباطات کنونی بانکی کشورهای اکو شرایط قابل قبولی ندارد و هزینه معامله بین این کشورها به دلیل استفاده از خدمات بانکی کشور سوم، بسیار بالاست. بانک توسعه تجارت اکو نتوانسته است نقش خود را به خوبی ایفا کند و در این زمینه حمایت های دولت ها بسیار ضروری است.
همچنین ‘اکوتا’ یا همان موافقت نامه تجارت ترجیحی بین کشورهای عضو یا تفاهم نامه تسهیل تجارت با وجود آنکه به امضا رسیده هنوز عملیاتی نشده است.
کشورهای عضو اکو از لحاظ جغرافیایی، فرهنگی، تاریخی و مذهبی وجوه مشترک بسیاری دارند، اما با گذشت سه دهه از تشکیل اکو، کشورهای عضو این سازمان از سهم مناسبی در مبادلات اقتصادی بین همدیگر برخوردار نشده اند.

** اکو، نیازمند اصلاحات
دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در بیست و یکمین نشست وزیران خارجه اکو که آذر ماه سال ۱۳۹۲ در تهران برگزار شد، این سازمان را یکی از آینده‌دارترین سازمان‌های منطقه‌ای در سطح جهان برشمرد و در عین حال گفت که اکو نیازمند اصلاحات است تا بتواند به سازمانی تبدیل شود که پاسخگوی نیاز‌های منطقه و کشورهای عضو باشد.
روحانی با تاکید بر اینکه نباید به سطح همکاری‌های کنونی راضی بود و باید به افق‌های بلند‌تری چشم داشت گفت: کشورهای عضو اکو از ویژگی‌های بسیار مهمی برخوردارند و می‌تواند با اتکا به این ویژگی‌ها همکاری‌های خود را در تمام زمینه‌ها گسترش دهند.
وی تجربه بیش از دو دهه تعامل و همکاری در قالب این سازمان را چراغ راه آینده برشمرد و افزود: در دهه سوم باید شاهد سازمانی باشیم که ظرفیت همکاری خود را در بالاترین سطح شکوفا می‌کند. وی تجارت کنونی در بین اعضای اکو را قابل دفاع ندانست و افزود: برخی زیرساخت‌های لازم در حوزه کریدور‌های حمل و نقلی و ساز و کارهای منطقه‌ای پیش‌بینی شده که به موازات آن باید ساز و کارهای مالی و بانکی مورد نیاز در چارچوب بانک تجارت و توسعه اکو و با قالب‌های دیگر صورت گیرد.
روحانی با بیان اینکه جمهوری اسلامی با رویکرد مبتنی بر احترام متقابل و تامین منافع ملی مشترک برای تحقق حقوق مردم منطقه و جایگاه ممتاز ژئوپلتیکی، تقویت سازمان و حمایت از برنامه‌های آن را از اولویت‌های خود می‌داند افزود: ایران از توسعه همکاری‌های سازمان اکو استقبال و مصمم به استمرار حمایت‌های اصلی باشد.