جغرافیای سیاسی فوتبال

مرزهای کره خاکی ، براساس همین جغرافیای سیاسی به پنج قاره آسیا، اروپا، آفریقا، آمریکا و اقیانوسیه تقسیم شده و حتی پنج حلقه المپیک سمبل این مرز جغرافیایی نیز بوده است.

این مرز جغرافیایی، گاهی در ورزش نیز به رسمیت شناخته می شود و حتی برای کسب سهمیه جام جهانی یا المپیک، این مرزهای جغرافیای سیاسی حفظ می شود و هر قاره برای خود دارای سهمیه خاص است.

از منظر جغرافیای سیاسی، رقابت های هر قاره در همان قاره پیگیری می شود و در نهایت ، عبور از این مرزها تنها در تجمیع بازی ها به شکل جام جهانی یا المپیک اتفاق می افتد.

ورزش قاره ای زمانی در برگیرنده کشورهای حوزه مرزی همان قاره بود و تنها کشورهای محدوده جغرافیایی آن قاره می توانستند در رقابت های یک قاره شرکت کنند.

اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تعدادی از کشورهای حوزه دریای خزر اگر چه از منظر جغرافیای سیاسی در محدوده مرزی آسیا تلقی می شدند، اما بشدت به دنبال حضور در رقابت های قاره سبز یا اروپا بودند.

این کشمکش ها آنقدر زیاد بود که اروپا رضایت داد تا تعدادی از کشورهای تازه استقلال یافته این حوزه که در مرز اروپا قرار گرفته اند، اما در جغرافیای آسیایی زیست دارند، به رقابتهای اروپایی راه پیدا کنند.

آذربایجان ،ارمنستان ،گرجستان و حتی قزاقستان نیز در رشته ای مانند فوتبال به یوفا پیوستند و این جغرافیای سیاسی را گسترش دادند.

از سوی دیگر با تصمیم فیفا، کشور استرالیا از سال ۲۰۰۶ به عضویت کنفدراسیون فوتبال آسیا یا AFC درآمد و سال بعد رشته های ورزشی دیگر این کشور نیز در مسابقات مختلف آسیایی حضور یافت.

شاید یکی از مهمترین رقابت های بین قاره ای که در حافظه ورزشی دنیا برای همیشه ثبت خواهد شد ،رقابت فوتبال ایران و استرالیا در مقدمانی جام جهانی ۱۹۹۸ بود، که ایران با دو تساوی ، راهی جام جهانی شد و دو قاره را مبهوت هنرنمایی یک صعود تاریخی ورزشی خود کرد.

با این اوصاف، با پیوستن استرالیا به کنفدراسیون فوتبال آسیا ، دیگر فوتبال این قاره در رقابت های اروپایی شرکت نکرد و ورزش باعث شد این قاره به آسیایی ها نزدیکتر شود.

استرالیا یکی از کشورهای مشترک المنافع است که از منظر اشتراکات هویتی و تاریخی نسبتی نزدیک با انگلیس دارد و ششمین کشور پهناور جهان می باشد.

ملکه های انگلیس همیشه از سرزمین آب های آرام یا استرالیا، بسیار تعریف کرده اند و نسبت به این سرزمین حساسیت ویژه ای داشتند.

استرالیا در نیمکره ای دیگر از جهان است که وقتی در آسیا یا اروپا برف و باران شدید می بارد و سیلاب های تند جاری می شود، این سرزمین روزهای داغ تابستانی خود را تجربه می کند.

این سرزمین برای نخستین بار وقتی در جغرافیای سیاسی ورزش به آسیا محلق شد، لقب میزبان جام ملت های آسیا ۲۰۱۵ را یدک کشید.

شانزدهمین دوره مسابقات فوتبال جام ملت های ۲۰۱۵ اسیا در حالی در استرالیا از نوزدهم دی ماه آغاز می شود که مردم جهان هنوز سرشار از شادی های روزهای تعطیلات کریسمس هستند یا به دنبال صحت و سقم دروغ های ژانویه ای می گردند.

بازی های اسیایی ۲۰۱۵ از آن جهت حایز اهمیت است که در جغرافیای سیاسی ورزش نقش افرینی خواهد کرد و دو قاره آسیا و اقیانوسیه را در یک محدوده جغرافیای ورزشی قرار می دهد.

از سوی دیگر، این بازی ها از منظر جامعه شناسی ورزش از آن جهت دارای اهمیت است، که نخستین رخداد مهم اجتماعی پس از جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل است.

جامعه شناسان ورزشی بر این عقیده اند که رخدادهای ورزشی بزرگ و اثر گذار مانند جام جهانی یا المپیک، همواره تا شش ماه پس از برگزاری، از نظر کیفی و مخاطب پسندی افت می کند،زیرا بسیاری از ورزش دوستان در هجوم اطلاعات جام جهانی ،به اصطلاح ‘ فوتبال زده ‘ می شوند و نیازمند بازسازی فکری یا(ریکاوری شنیداری) می باشند تا دوباره در چالش هیجانی قرار گیرند.

شاید برگزاری بازی های مطلوب و قابل قبول جام ملت های آسیا در استرالیا بتواند به این نظریه جامعه شناسانه شکلی دیگر بدهد.

اگر چه فوتبال باعث تحقق همگرایی جغرافیای سیاسی در قاره آسیا و اقیانوسیه شده است اما این دوره از رقابت ها در روزهای اینده شاید تحت تاثیر برخی اخبار همچون قیمت جهانی نفت و اثرات اقتصادی آن قرار گیرد.

یکی از نکات دیگر این جام هم گروهی ایران با سه کشور امارات، قطر، بحرین است که به دلیل زیست ذهنی سیاسی این سه کشور با عربستان و احتمال درگذشت پادشاه عربستان ، می تواند روی بازی های این سه کشور نیز تاثیر گذار باشد.

در این دوره از رقابت ها جام ملت های آسیا که چند روز دیگر در استرالیا برگزار می شود، تیم های استرالیا، کره جنوبی،عمان، کویت،ازبکستان ،عربستان،چین ،کره شمالی ،ایران،امارات، قطر، بحرین،ژاپن، اردن و عراق حضور دارند.

از : محمود رییسی