آ.سه.آن در حال فروپاشی؛ جهان زیان می کند

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، این کارشناسان معتقدند تفاوت های دینی، قومیتی، زبانی و تاریخی در کشورهای عضو این اتحادیه در جنوب شرق آسیا باعث بروز این چالش ها و تنش ها شده و می تواند ریشه این اتحادیه را سست کرده و باعث فروپاشی آن شود.
این تحلیلگران عدم توان کشورهای عضو برای رسیدن به اجماع در مورد مسائل حساسی مانند اختلافات در دریای جنوبی چین را که چهار عضو اتحادیه درگیر آن هستند نیز ناشی از اختلاف نظرها و مسائل سیاسی می دانند که نقطه ضعف این اتحادیه بشمار می رود و نمی تواند استحکامی مانند اتحادیه اروپا را به همراه داشته باشد، هر چند رهبران اتحادیه از حرکت در این مسیر سخن می گویند.
مالزی، اندونزی، سنگاپور، فیلیپین، برونئی، تایلند، ویتنام، لائوس، میانمار و کامبوج ۱۰ کشور عضو این اتحادیه هستند.
‘تایتینان پانسودیراک’ استاد گروه علوم سیاسی انستیتو امنیت و مطالعات بین الملل دانشگاه ‘چولالونگ کورن’ تایلند نیز روز شنبه در مقاله ای در ‘بانکوک پست’ با عنوان ‘آ.سه.آن در حال فروپاشی’ به تحلیل وضعیت کنونی این اتحادیه پرداخت و نوشت: نزدیک به پنج دهه از تشکیل آ.سه.آن می گذرد، اما با چالش ها و مسائلی روبرو است که ریشه آن ناشی از مفهوم ها و درهم آمیختگی جغرافیایی پس از استعمار و جنگ جهانی دوم است.
وی تنوع و گوناگونی را عامل مشکلات زیاد در مسیر انسجام سازمانی و محوری و رسیدن به هویت مشترک در منطقه جنوب شرق آسیا دانست و نوشت: ریشه این چالش ها در ابتدا به نظر می رسد ناشی از قدرت های خارجی باشد، اما با نگاهی عقلانی می توان دریافت تفاوت های دینی، قومیتی، زبانی و تاریخی در این منطقه نیز باعث بروز این تنش ها و اختلافات می شود.
‘جنوب شرق آسیا که به وسیله دریای جنوبی چین به دو منطقه اصلی خشک و سرزمین های دریایی تقسیم می شود در مقایسه با دیگر مناطق و اقوام جهان از بدو شکل گیری بسیار آشفته بوده است.’
کشورهای جنوب شرق آسیا پس از یک سری تجربیات و آزمون و خطا در سازوکار توانستند اتحادیه آ.سه.آن را در سال ۱۹۶۷ تاسیس کنند. در واقع تاسیس آ.سه.آن در زمان مناسب منجر به کاهش تنش و درگیری میان مالزی و اندونزی شد و در میان بن بست ایدئولوژیک در طول جنگ سرد به وجود آمد.
این تحلیلگر تایلندی معتقد است: تشکیل آ.سه.آن از طرفی باعث نزدیکی دو قوم مسلمان مالایی زبان مالزی و اندونزی شد و مهمتر از آن بودائیان تایلند و غالب فیلیپینی های کاتولیک و حتی جزیره کوچک تازه استقلال یافته سنگاپور را متحد کرد.
‘این تعادل قومی- مذهبی توانست کشورهای عضو آ.سه.آن را در راه رسیدن به استقلال در برابر قدرت های خارجی، تمرکز بر توسعه ملی، فروکش کردن تنش های داخلی و حفظ ثبات و برقراری صلح و امنیت در منطقه یاری کند. از آن زمان هیچ تضاد عمده ای میان کشورهای این منطقه دیده نشده و دهه های بعد از تشکیل آ.سه.آن نشان می دهد آنچه با عنوان ‘راه آ.سه.آن’ شناخته شده تلاشی برای منطقه سازی بوده است.’
اعضای جدید همچون برونئی در سال ۱۹۸۴ و پس از آن کامبوج، لائوس و میانمار به ترتیب وارد این اتحادیه شدند. همچنین ویتنام در سال ۱۹۹۰ به این مجمع پیوست. پیوستن اعضای جدید به آ.سه.آن، جنوب شرق آسیا را به یک ‘منطقه واحد’ تبدیل کرد و باعث پر شدن حفره های تضاد ایدئولوژیک کمونیستی و ضد کمونیستی پس از جنگ سرد شد که به ترتیب توسط اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا در این منطقه به وجود آمده بود.
تحلیلگر انستیتو امنیت و مطالعات بین الملل دانشگاه تایلند نوشت: اگرچه سیر تکامل و توسعه آ.سه.آن در آغاز با برداشتن موانع پیش رو به صورت منظم اما تدریجی طی شد، با این حال اهداف مهم ۱۰ عضو اصلی این مجمع همچون حفظ استقلال منطقه، مدیریت ارتباط قدرت های بزرگ، ارتقای توسعه اقتصادی و حفظ صلح و امنیت در منطقه هنوز در ابتدای راه مانده است.
‘آ.سه.آن با تلاش برای منطقه سازی تبدیل به پویاترین مجمع آسیا در ابتدای قرن ۲۱ شد. نقش محوری آ.سه.آن در هدایت و شکل دادن به کشورهای منطقه در راستای توسعه بسیار زیاد بوده است، اما به نظر می رسد این مجمع در دهه های اخیر چالش های بیشتری نسبت به توسعه و پیشرفت داشته است.’
‘تایتینان پانسودیراک’ معتقد است: از میانه سال ۲۰۱۰ میلادی تا چشم انداز ۲۰۲۰، آ.سه.آن و جنوب شرق آسیا با چالش ها و مشکلات بیشتری روبرو می شود و این منطقه و کشورهای عضو به طور فزاینده ای با اختلافات بر سر منافع جغرافیایی و رقابت بر سر مانور قدرت روبرو هستند.
‘در حالیکه به نظر می رسد توسعه و رشد جنوب شرق آسیا در حدود ۵ درصد بوده است، گام برداشتن در ایجاد صلح و ثبات در منطقه که یکی از اهداف مجمع بوده بی نتیجه ماند. رشد و توسعه چین و ابراز وجود این کشور در دریای جنوبی چین و منطقه ‘مگونگ’ در برابر نخستین قدرت در این منطقه یعنی آمریکا باعث چالش در منطقه شده است.’
استاد گروه علوم سیاسی انستیتو امنیت و مطالعات بین الملل دانشگاه ‘چولالونگ کورن’ تایلند، چین را نگرانی اصلی دانست و نوشت: چین و در واقع مقاصد استراتژیک پکن تبدیل به نگرانی امنیتی منطقه جنوب شرق آسیا شده است. چین در این راه تنها نیست و در واقع موضوع چین – آمریکا و قدرت نمایی این دو کشور محور تعیین سرنوشت در منطقه است. از سوی دیگر منطقه جنوب شرق آسیا همچون دهه ها های قبل از تشکیل آ.سه.آن که محل جولان قدرت های امپریالیستی بود، تبدیل به محل تقابل و قدرت نمایی کشورهای قدرتمند کوچک و بزرگ دیگری به ویژه ژاپن، روسیه، هند، استرالیا و کره جنوبی شده است.
وی آ.سه.آن را در جنوب شرق آسیا یک نهاد سفارشی – تبلیغاتی در آسیا دانست و نوشت: اجماع واحدی در منطقه آسیای جنوب شرقی در اینکه قدرتهای بزرگ چه نقشی باید در منطقه داشته باشند وجود ندارد و کشورها با سرمایه های متفاوت الگوی روشنی پیش رو نداشته و دیدگاه های متفاوتی دارند.
‘تایتینان پانسودیراک’ معتقد است: آ.سه.آن می خواهد بر نقش اصلی و اهداف خود در تنظیم دستور منطقه ای تاکید کند، در حالیکه کشورهای جنوب شرق آسیا طالب رسیدن به تعادل میان قدرت های بزرگ منطقه به ویژه چین و ایالات متحده آمریکا هستند. کشورهای منطقه نه خواستار تسلط چین و عدم حضور آمریکا و یا بالعکس هستند و نه می خواهند شاهد درگیری میان پکن و واشنگتن در منطقه باشند.
وی نوشت: در چهارچوب این پارامترها اهداف و دیدگاه های کشورهای جنوب شرق آسیا در تعامل با قدرت های بزرگ نیاز به تجزیه و تحلیل دارد. کشورهای جنوب شرق آسیا به عنوان یک منطقه و یک سازمان به طور فزاینده ای متمایز از یکدیگرند و در واقعیت جدای از یکدیگر در حال رشد هستند.
‘آنچه برای آ.سه.آن با اهمیت است نقش آن به عنوان یک نهاد بنیادی برای منطقه سازی است که هم اکنون به واسطه تفاوت های منافع ملی گرایانه در میان کشورهای منطقه با مانع مواجه شده است.’
‘به عبارت دیگر امروزه، چند دهه پس از اتحاد کشورهای جنوب شرق آسیا این منطقه با حضور قدرت های بزرگ به خصوص چین در حال تقسیم شدن است و به همین دلیل ما برغم همبستگی ظاهری آ.سه.آن، شاهد بلند شدن صدای اختلافات از اعضای این اتحادیه و دیوان سالارها درباره وحدت و توسعه در منطقه هستیم.’
این تحلیلگر تایلندی نوشت: این موضوع اگرچه یک جدایی محسوب نمی شود اما اختلافات بین مناطق دریایی و سرزمین های خشک و اختلاف میان حامیان و مخالفان ادعای ارضی و تصمیمات استراتژیک چین، آغاز فروپاشی این اتحادیه است.
وی در پایان نوشت: در نهایت تا زمانی که رهبران کشورهای آسیای جنوب شرقی که پیش از تشکیل آ.سه.آن وفاداری و همراهی گرمی با یکدیگر نداشته اند متوجه ضرورت ماندن در کنار یکدیگر نشوند و اهداف این اتحادیه را بزرگتر از اهداف خود ندانند، شاهد تنش هایی خواهیم بود که منجر به درگیری های بیشتری در منطقه خواهد شد.
‘همچنین، قدرت های بزرگ باید بدانند برای رسیدن به صلح و ثبات در منطقه نیازمند یک اتحادیه قابل اعتماد و قوی هستند. فروپاشی آ.سه.آن نه تنها برای جنوب شرق آسیا که برای قدرتهای بزرگ جهان زیانبار است.