جاذبه ها و چالش های نگاه آخرالزمانی در تحلیل تحولات جاری منطقه

بغداد – جارپرس – در هیاهوی تحلیل ها و تفاسیر صرفا سیاسی و آکادمیک از تحولات و رویدادهای پرشتاب جاری در عرصه روابط بین الملل، بویژه در منطقه خاورمیانه، شاهد ابراز دیدگاه هایی نامتعارف از این تحولات هستیم که خاستگاه های دینی دارند و اخیرا این دیدگاه ها با توجه به رویکردهای خاص خود مجال بروز یافته و تلاش دارند از نگاه دینی روند گذر تاریخی حاضر را تحلیل و تفسیر کنند.

شاید بارزترین شخصیتی که از نگاه دینی کوشیده است تحولات سیاسی و امنیتی منطقه را بر خلاف عرف سیاسی قرائت کند، ‘جرج دبلیو بوش’ رییس جمهور سابق آمریکا باشد که معتقد بود ‘ماموریت مقدسی’ از جانب خداوند برای سرنگونی صدام در عراق به وی محول شده است!.
بسیاری از کارشناسان بین المللی این باور دینی! جرج بوش را عامل جنگ و اشغال عراق می دانند تا جایی که ‘ژاک شیراک’ رییس جمهور وقت فرانسه در تماس تلفنی که بوش در اوایل ۲۰۰۳ با وی داشت و او را به این ‘ماموریت الهی’! فراخوانده بود، تعجب کرد و برای همین از جرج بوش به عنوان سردمدار جنگ های نئو صلیبی یاد شده است.
جرج دبلیو بوش شخصا پس از چند هفته از حادثه انفجار برج های دوقلو در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در نیویورک از این حمله تروریستی به عنوان ‘جنگ صلیبی’ یاد کرد؛ امری که تبعات آن تا به امروز ادامه دارد.
گروه های تکفیری تندرویی که در نتیجه اشغال عراق توسط آمریکایی ها در این کشور فعال شدند، همگی با خاستگاه دینی علیه هجمه آنچه ‘صلیبی ها’می خواندند، شکل گرفتند و برخی کارشناسان حملات این روزهای تروریست های مدعی اسلام به کشورهای اروپایی را در ادامه همان جنگ صلیبی می دانند که بوش در منطقه جرقه آن را بر اساس یک باور دینی انجیلی به راه انداخت و بسیاری از کارشناسان هنوز در تبیین علل سیاسی آن عاجز مانده اند.
برخی عراقی ها باور دارند، خیلی از مظاهر دینی تحرکات ارتش آمریکا در عراق از جمله حضور سربازان یهودی تبار در ‘ذوالکفل’ در جنوب حله، به عنوان یکی از انبیای یهودیان، یا استقرار ارتش آمریکا در کنار آوارهای شهر تاریخی بابل به عنوان مرکز مخفی شدن ‘یاجوج و ماجوج’ که بوش در گفت وگوی تلفنی با شیراک از آن نام برده بود، از نگاه سیاسی قابل تفسیر نیست، اما از حیث دینی قابل فهم است.
کارشناسان سیاسی همواره مسایل و اثرات دینی را در تحلیل های سیاسی خود دور نگه می دارند و پرداختن به چنین مسائلی را نوعی جهل و نادانی و کسر شان خود می دانند، از همین رو طرفداران قرائت های دینی معتقدند، کارشناسان سیاسی و آکادمیک به همین دلیل، در قرائت تحولات منطقه ناکام تر هستند و اظهار نظر درباره آینده تحولات را معمولا به گذر ایام موکول می کنند، زیرا نگاه آنها فقط از دایره تنگ سیاسی است و درعین حال خاستگاه های دینی را که توضیح دهنده این حرکت های سیاسی – امنیتی است، نادیده می گیرند.
تحولات سوریه نیز از جمله مسایلی است که کارشناسان سیاسی عموما در تحلیل و تفسیر آن ناتوان مانده اند، بویژه وقتی چرخش سریع فعلی را در مواضع ترکیه مشاهده می کنند و یا انزوای عربستان و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را توسط آمریکا شاهد هستند.
این درحالی است که خیلی ها در عراق معتقدند، آراء و نظرات پژوهشگران حوزه مهدویت که این روزها حداقل در سطح رسانه های اسلامگرای شیعه عراق بیشتر مورد اهتمام قرار گرفته است، بیش از کارشناسان سیاسی برجسته، قریب به واقعیت جلوه می کند.
از جالب ترین نمونه هایی که در این ایام مورد توجه قرار گرفته، مباحث ‘سید محمد علی حلو’ در برنامه مشهور ‘المهدی وعدالله’ شبکه تلویزیونی ‘کربلا’ وابسته به عتبه حسینی و علامه ‘علی کورانی’ در شبکه ماهواره ای ‘ولایت’ نزدیک به دفتر آیت الله مکارم شیرازی در شهر مقدس قم است.
در حالی که بسیاری از کارشناسان درباره نشست های گروه های معارض سوری با دولت دمشق در ژنو، دیدگاه های پر ابهامی داشتند و معمولا به ‘پیچیده بودن’ مسائل اشاره می کردند، ‘سید محمد علی حلو’ به عنوان پژوهشگر مسائل مهدویت، براساس روایات مهدویت، پیش بینی کرده بود، ‘ژنو سه برگزار نمی شود و اگر هم برگزار شود، عملا هیچ دستاوردی برای معارضان سوری و دولت سوریه نخواهد داشت.’
از نگاه طرفداران خاستگاه های نامتعارف در تحلیل مسائل، این اتفاق به واقع افتاد و ژنو سه، آخرین میخ بر تابوت معارضان سوری تلقی شد. البته این پژوهشگر عراقی مهدویت، قبلا درباره درگیری بین گروه های تکفیری در سوریه نیز پیش بینی کرده بود که در جنگ بین جبهه النصره و داعش بروز یافت.
همین دیدگاه ها را نیز علامه ‘علی کورانی’ بیان داشت و یکی از نگرانی های عراقی ها از حضور نظامی ترکیه در شمال عراق و احتمال درگیری بین عراق و ترکیه را کاملا منتفی دانست، در حالی که کارشناسان امنیتی همچنان از احتمال درگیری بین بغداد و آنکارا در نتیجه حضورنظامی ترکیه در شمال عراق سخن می گویند.
علامه کورانی نیز تحولات سوریه و عراق و حتی پرونده هسته ای ایران را براساس عقیده مهدویت تحلیل کرده بود که برخی معتقدند تقریبا همه آنها در عمل همان گونه که پیش بینی شده بود، تحقق یافته است؛ از جمله در پرونده هسته ای که پیش کرده بود، آمریکایی ها کارشکنی خواهند کرد.
همچنین او معتقد است که عراقی ها با ترک ها هرگز درگیر نمی شوند و دولتی به نام کردها در شمال عراق شکل نمی گیرد و جنگ ‘قرقیزیا’ که در روایات مهدویت آمده، متعلق به جنگ موصل نیست، بلکه جنگی است که در نزدیکی ‘دیر الزور’ سوریه روی می دهد.
در همین زمینه روایتی نیز از سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در رسانه ها بازتاب یافت که در صورت صحت آن، بیانگر تاثیر نگاه دینی در قرائت های سیاسی است، بطوری که گفته می شود، وی براساس روایت معروف به مرگ ‘ملک عبدالله’ در عربستان، معتقد است که باید تا سه سال بعد از مرگ ملک عبدالله منتظر ماند و اگر ملک سلمان فعلی درگذشت، این روایت تحقق یافته و ظهور نزدیک شده است.
این برداشت را علامه کورانی در یکی از برنامه هایش در شبکه ماهواره ای ولایت به نقل از حسن نصر الله بیان کرده و گفته که حسن نصر الله اعتقاد دارد، مدت حیات پادشاهی که بعد از ملک عبدالله می آید، سه سال است و بعد از آن آشوب سراسر عربستان سعودی را فرا می گیرد.
نگاه های دینی، هرچند در تحلیل و تفسیرهای کارشناسان سیاسی مغفول می ماند، اما در سطح مردمی و شبکه های اجتماعی و رهبران و خطبای منابر به شدت شایع است و گاه دیده می شود که چینش پازل های حوادث و تحولات در تحلیل های نامتعارف و با نگاه غیر مرسوم و حتی ناسازگار با مبانی علم سیاست، بسیار روان تر و بهتر تحولات را توضیح می دهد.
برخی فعالان و کارشناسان این حوزه همچنین معتقدند که سوالات زیادی در ارتباط با روند تحولات جاری که بسیار پر شتاب و پیچیده است، وجود دارد که با معیارها و اسلوب های اندازه گیری علمی، پاسخ های قانع کننده به دست نمی دهد، بطوری که چارچوب های متعارف سیاسی در تحلیل ‘تغییر رویکرد آمریکایی ها در قبال تقابل شیعه و سنی’، ‘تغییر در صف بندی های منطقه ای مانند اتحاد سعودی ها با یهودی ها’، ‘حرکات نامتعادل در سیاست های منطقه ای ترک ها’ و یا ‘شکل گیری یک بازوی نظامی قدرتمند شیعی(درقالب جریان مقاومت) و تمایل شدید آمریکایی ها به نزدیک شدن به این جریان’، لنگ می زند.
صاحبان این برداشت، در تحلیل این رویدادها، صف بندی مرسوم آخرالزمانی را یادآور می شوند که در آن دجال(سفیانی)، در برابر یمانی ها و خراسانی ها و حاملان پرچم های زرد (نماد حزب الله) را یادآور می شوند که در همین چارچوب سفیانی ها (تکفیری ها) هم اکنون در سوریه و یمن و عراق درگیر هستند و یهودی ها به آنان پیوسته اند و …
این نوع نگرش، اگرچه به اعتقاد بسیاری در ذات خود یک مزیت تلقی می شود و هر روزه در خارج از محیط های آکادمیک و اندیشکده ها، بر طرفدارانش افزوده می شود، اما علمای دین از سوء استفاده از این نوع نگاه برای تقویت جایگاه اجتماعی و سیاسی افراد ابراز نگرانی می کنند و بر همین اساس همواره اصرار این دست از علما و مراجع آن است که از تطبیق روایات مهدویت بر تحولات روی داده و اعطای احکام قطعی درباره آینده باید خودداری کرد.
به اعتقاد این گروه، این گونه برداشت های سیاسی از روایات و پیش گویی های دینی ممکن است به دلیل اشتباه در برداشت ها، باعث متزلزل شدن عقاید مردم نسبت به متون مقدس دینی شود و این همان چیزی است که در اعتراضات مردمی در آمریکا نسبت به برداشت های غلط دینی جرج دبلیو بوش بروز یافت؛ برداشت هایی که تبعات سنگینی را برای وی و آمریکا به دنبال داشته است.

ایرنا