از زمین های قُچّاغ سیستان تا منطقه آزاد

زاهدان – جارپرس – تغییر کاربری سیستان از کشاورزی به تجاری و صنعتی که در گذشته های نه چندان دور به واسطه داشتن زمین های توانمند و سودآور(قُچّاغ= فربه) به انبار غله ایران معروف بوده و بهره گیری از مرز پر برکت آن، یک الزام برای توسعه استانی و کشوری است.

هوایی مطبوع و خوش، کشتزارهای فراخ و سرسبز، کوچ پرندگان فصلی و وجود دریاچه و تالاب پر آب هامون در شمال استان پهناور سیستان و بلوچستان از خصوصیات سالیان دور منطقه سیستان بوده که در طول تاریخ خود اسطوره ها و روایت های زیادی را در پرده های نقالی به تصویر کشیده است.
طبیعت در طول تاریخ رنگ می بازد و جای خود را به رنگ های جدید فرش هزار رنگ روزگار می دهد، ۱۸سال پیش پدیده رنگ باختگی طبیعت به سراغ منطقه سیستان آمد تا در گذر روزها عرصه قدرت نمایی چرخ روزگار بر زمینی تشنه شود.
زمینی که تا پیش از آن به دلیل مزارع حاصل خیز و فراوانی آب به انبار غله ایران معروف بود، رفته رفته جای خود را به تَرَک های زمین های بی آب و علف داد تا هزاران شغلی و کاری که به واسطه دریاچه ای اسطوره ای ایجاد شده بود از بین رود.
سالهایی که گذشت آن سرسبزی و نشاط را نیز پشت سر گذاشت و صدای گاو و گوسفندها را نیز با خود در گوش زمان به سکوت نشاند.
گرچه تالاب بین المللی هامون که چرخه فعالیت های زیادی را در دامن پربرکت خود مهیا کرده بود خشک شد و کشاورزی در زمین های بس توانمند و پربار که به اصطلاح محلی به آن قُچّاغ یعنی فربه گفته می شود، سیستان از رونق افتاد اما هنوز یک چیز با ارزش برای آن باقی است و آن نیز وجود فرصت مرز با کشور افغانستان است.
مردم منطقه سیستان در سالهای اول خشکسالی به خوبی بهره گیری از مرز را یاد گرفتند، آنان با استفاده از این مزیت شروع به کار و تلاش کرده و به صورت سنتی تجارت را آغاز کردند اما چندی قبل با مسدود شدن این مرز به دلایل امنیتی و نبود ثبات در کشور افغانستان، این فعالیت ها نیز از بین رفت.
پس از اینکه مردم سیستان به دلایل نداشتن درآمد کافی مجبور به ترک سرزمین اجدادی خود شده و به حاشیه نشینی در برخی از شهرهای ایران اسلامی رو آورده و مورد بی مهری نیز قرار گرفتند، با طرح موضوع ایجاد منطقه آزاد در سیستان نوری تازه در دل آنان تابیدن گرفت و آماده بازگشت به موطن و دیار اصلی شان سیستان شدند اما شوک رد شدن لایحه منطقه آزاد در مجلس نور امید را دردر دل آنان به کورسویی در حال خاموش شدن تبدیل کرد.
**مردم سیستان چشم انتظاران اصلی منطقه آزاد
رد شدن لایحه مناطق آزاد و اقتصادی کشور در مجلس شورای اسلامی که ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی در سیستان نیز در این لایحه بود موجب دلسردی مردم منطقه شد.
مسعود توتازهی یکی از ساکنان منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پدران ما در زمانهای قدیم در سیستان به کشاورزی و دامداری مشغول بوده اند اما به دلیل خشک شدن تالاب بین المللی هامون و رودخانه هیرمند دیگر امکان ادامه این فعالیت برای نسل کنونی وجود ندارد.
وی بیان کرد: ایجاد دیوار مرزی در سیستان باعث شده تا مردم نتوانند مانند قبل به تجارت سنتی کالا بپردازند.
وی افزود: قانون برای تبادل کالا از طریق گمرک و بازارچه های مرزی نیز برخی اقلام را مشخص کرده که تنها افراد با سرمایه زیاد می توانند کالا وارد یا خارج کنند.
توتازهی گفت: در صورت ایجاد منطقه آزاد در سیستان و سهولت تجارت در این منطقه، می توان انتظار داشت تا بار دیگر مردم سیستان به چرخه کار و فعالیت بازگردند و رونق گذشته را بازیابد.
وی با ابراز گلایه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: باید منطقه سیستان به صورت مجزا در صحن مجلس رای گیری شود زیرا ایجاد منطقه آزاد در آن یک ضرورت منطقه ای است.
مردم سیستان در سفر رئیس جمهوری به این منطقه خواستار ورود آب به منطقه و تبدیل آن به منطقه آزاد بودند.
حسین پیری زیرکوهی نیز در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: تنها دو مولفه «آب» و «منطقه آزاد» می تواند سیستان را از بحران های مختلف نجات دهد.
وی ادامه داد: هم اینک آب یک بحران جهانی است اما باید از مزیت مرز نهایت استفاده را کرد تا نه تنها منطقه بلکه کشور از آن سود ببرد.
وی افزود: بسیاری از مردم سیستان به دلیل بیکاری و نداشتن درآمد کافی از این منطقه کوچ کردند که در صورت ایجاد منطقه آزاد دوباره باز خواهند گشت.
**منطقه سیستان یک نفع ملی است
معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ایجاد منطقه آزاد در سیستان و ارتباط آن با منطقه آزاد چابهار می تواند یک چرخه فعالیت ترانزیتی را بوجود آورد که نه تنها منطقه بلکه کل کشور از آن سود ببرد.
هوشنگ ناظری تصریح کرد: منطقه سیستان دروازه ورودی کالا از افغانستان و کشورهای آسیای میانه به آب های آزاد جهانی است.
وی خاطر نشان کرد: ایجاد منطقه آزاد در سیستان یک ضرورت است که باید به آن توجه ویژه ای شود.
وی بیان کرد: هم اینک بسیاری از کارهای مقدماتی و میدانی در سیستان برای شکل گیری منطقه آزاد انجام شده است.
معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل گفت: مردم سیستان ایجاد منطقه آزاد را یک حق برای خود می دانند.
**لایحه مناطق آزاد یکبار دیگر در صحن علنی رای گیری می شود
لایحه مناطق آزاد چندی قبل در مجلس شورای اسلامی به دلیل مخالفت هیات رئیسه رد و برای بررسی مجدد به کمیسیون اقتصادی ارسال و مقرر شد یکبار دیگر برای رای گیری به صحن علنی مجلس شورای اسلامی برود.
نماینده مردم منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز اظهار داشت: طرح منطقه آزاد سیستان در روز یکشنبه همراه با چند منطقه دیگر به صورت یک لایحه در صحن علنی مجلس مطرح می شود.
سید باقر حسینی افزود: در این لایحه علاوه بر ایجاد منطقه آزاد سیستان، ایجاد منطقه آزاد در مهران، بوشهر، اینچه برون، مریوان و بانه نیز وجود دارد.
وی ادامه داد: رویکرد مناطق آزاد در ایران بخصوص در سیستان رویکردی صادراتی است که می تواند به بهبود وضعیت معیشتی مردم منطقه و کشور کمک کند.
وی تصریح کرد: از آنجائیکه در منطقه سیستان به دلیل خشکسالی امکان کشاورزی و دامداری وجود ندارد، وجود منطقه آزاد و استفاده از مزیت های مرزی می تواند جایگزین مناسبی برای مردم منطقه باشد.
در دوران سخت تحریم که درب های زیادی به روی تجارت ایران بسته بود، درب تجاری کشور افغانستان همواره باز بوده و میزان تجارت زیادی با این کشور انجام شد.
طرح دولت یازدهم مبنی بر آبرسانی بوسیله لوله به ۴۶ هزار هکتار زمین زراعی در سیستان در کنار توسعه تجارت مرزی از طریق ایجاد منطقه آزاد تجاری در آن می تواند رشد و شکوفایی دو چندانی را در این منطقه بوجود آورد.

منبع: ایرنا