زیرساخت های جاده ای گلستان در سیل اخیر آسیب جدی دیده اند

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا؛ بارش‌های بهاری در سه دوره زمانی مختلف بیشتر مناطق کشور را تحت تاثیر خود قرار داد که در دهه های اخیر بی سابقه بوده است. بخش نخست از ۲۶ اسفند ۱۳۹۷ شروع شد و استان‌های قم، گلستان، ایلام و خراسان شمالی را درگیر کرد. شدت این‌ بارش‌ها به گونه‌ای بود که به وقوع سیل در آق قلا و گمیشان گلستان انجامید. مرحله دوم بارش‌ها از چهارم تا ۶ فروردین و با ورود سامانه‌ای از غرب کشور بود و در جریان آن بیشترین آسیب را به شیراز و جاده های اصلی کشور وارد کرد. دوره سوم بارش‌ها که از ۱۱ فروردین آغاز و روز بعد به اوج خود رسید، خسارت‌های فراوانی را به استان‌های لرستان، خوزستان و ایلام وارد ساخت.

بررسی های کارشناسی از بارش ها در مناطق شمالی نشان از بی سابقه بودن این میزان بارش در ۷۰ سال گذشته دارد و به گفته سازمان هواشناسی در این حادثه طبیعی، طی ۲ روز ۳۰۰ میلی‌متر بارش رخ داده که برابر متوسط بارش یک‌ساله استان گلستان است. گزارش‌ها حاکی از آن است که دیگر مناطق این استان نیز با بارشی میان ۵۰ تا ۷۰ درصد کل بارش سالیانه در بازه زمانی کمتر از پنج روز مواجه بوده‌اند.

** تخریب جنگل ها؛ متهم اصلی در سیل گلستان
با توجه به اینکه بروز سیلاب در استان گلستان امری مسبوق به سابقه بود و از سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ نیز سیلاب شدیدی در این استان به وقوع پیوست، لزوم توجه به این اقلیم پرخطر برای حفظ جان و اموال ساکنان آن بیش از پیش احساس می شود.

تخریب جنگل ها بدون شک یکی از عوامل مهم بروز سیل در مناطق شمالی کشور از جمله استان گلستان و شهرستان های مجاور محسوب می شود. درختان در محیط‌های جنگلی موانع فیزیکی محسوب می‎شوند و قطرات باران در لابه‎لای برگ‌ها و شاخه‌های آن‎ها جاری و کم کم در خاک نفوذ می‌کنند و وارد سفره‌های آب زیرزمینی می‌شوند بنابراین، خطر وقوع سیلاب کاهش می یابد به گفته کارشناسان زیست محیطی در این استان «میزان نفوذ پذیری آب در جنگل ۴۰۰ برابر یک مرتع و در مرتع ۱۰۰ برابر یک قطعه زمین کشاورزی است.

بنابراین، جنگل‌ها بیشترین میزان نفوذ پدیزی آب را در اختیار دارند و نقش آن‎ها در نگه‎ داشتن آب بیش‎تر از بزرگ‎ترین سدهای کشور است در حالی که با قطع درختان آسیب پذیری خاک افزایش یافته، فرسایش بارانی را زیادتر و نفوذ آب را کم‎تر می‌کند. به همین دلیل در مناطق بیابانی سیلاب‎های بیش‎تری وجود دارد و کوچک‎ترین بارندگی در این مناطق، هرزآب بزرگی به راه می‌اندازد.»

حال سوال اصلی این است که با وجود اهمیت فراوان وجود درختان و حفظ جنگل ها و مراتع طبیعی تخریب این حجم از درختان در محیط طبیعی با چه هدف و تحت چه شرایطی صورت گرفته به طوری که میزان عرصه جنگلی در شمال کشور در طول ۶۰ سال گذشته به یک سوم رسیده است و با وجود کاهش بارش ها شاهد افزایش سیلاب و خطرات ناشی از آن هستیم؟

ویلا سازی و منافعی که از بریدن درخت ها و فروش چوب ها به دست می آید، مهمترین انگیزه برای تخریب جنگل های شمال کشور عنوان می شود، موضوعی که کارشناسان جنگل بانی در این استان با تایید آن می‌گویند: «تعداد ویلاهای ساخته شده در شمال ۲ برابر تمامی ویلاهای موجود در کشور است. سازه‌هایی که برای ساخت آن‎ها استفاده شده است، نه تنها عرصه‌های جنگلی را از میان برده‌‌اند که برای تهیه مصالح آن‏ها به حریم رودخانه‌ها هم تجاوز کرده‌ و باعث طغیان آن‏ها شده‏ اند.»

«طرح تنفس جنگل» که نخستین بار در ۱۳۹۴ در مجلس مطرح شد و به همت سازمان محیط زیست در دولت یازدهم تا مرحله نهایی شدن پیش رفت آنقدر در سیستم بروکراسی و بحث و جدل ها دچار تعلیق شد که در نهایت مهمترین افسوس این روزها عملی نشدن این طرح به موجب پیشگیری از این میزان خسارات مادی و معنوی است. به موجب این طرح بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های شمال و هرگونه برداشت چوب توسط شرکت‌های چوب بری به مدت ۱۰ سال ممنوع اعلام می‌شود تا در این بازه زمانی امکان خود پالایی جنگل فراهم شود. جنگل‌هایی که به گواه آمارهای ارایه شده از طرف سازمان محیط زیست به شدت در حال کاهش هستند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور بررسی نحوه امدادرسانی به مناطق سیل زده گلستان با «رامین نورقلی پور» نماینده مردم کردکوی، ترکمن و بندرگز در مجلس شورای اسلامی به گفت وگو پرداخت.

رامین نورقلی پور ضمن توصیف «شرایط بحرانی» در استان گلستان درباره وضعیت شهرهای مختلف این استان به پژوهشگر ایرنا گفت: آب همچنان در شهرهای آق قلا و گمیشان وجود دارد و در بندر ترکمن با وجود پیش بینی های قبلی مبنی بر فروکش کردن سطح آب، این مهم اتفاق نیفتاده و با فروکش نکردن سیلاب در این شهر نگرانی های ما در حال افزایش است.

وی وضعیت شهر «گمیشان» را از ۲ ناحیه رودهای گرگان و اترک تهدید آمیز خواند و افزود: در حال حاضر نیمی از شهر گمیشان را آب فراگرفته و این شهر به همراه «سیمین شهر» و روستاهای اطراف به شدت در معرض خطر طغیان دوباره گرگان رود قرار دارند به علاوه ورود جریان های آبی از طرف رود اترک به شمال این شهر تهدیدی جدید برای این شهر و روستاهای اطرف آن محسوب می شود.

این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، ضمن انتقاد از نحوه کمک رسانی به این استان در مقایسه با دیگر مناطق سیل زده همچون لرستان و شیراز اظهار داشت: الزام کمک رسانی و تداوم آن از جمله مهم ترین اقداماتی به شمار می رود که می بایست در استان گلستان انجام گیرد، چراکه غرب استان گلستان هنوز دچار سیل و خطرهای جدید و جدی دیگر است. وی درباره آب شدن برف کوه ها و خطرات و خسارات احتمالی آن یادآور شد: همواره در اوایل اردیبهشت شاهد آب شدن برف ها در استان گلستان و احتمال خطر سیل در این شهر بوده ایم که امسال با بروز این میزان بارش و جاری ماندن آن در سطح زمین به طور حتم خطر جدی تری برای شهر و ساکنان آن به بار خواهد آورد که لزوم توجه و آماده باش برای این شرایط و کمک رسانی و عنایت بیشتر سازمان های امداد رسان بیش از هر زمان احساس می شود.

نورقلی پور درباره وضعیت راه ها و فرودگاه های این استان نیز گفت: اصلی ترین فرودگاه استان گلستان فرودگاه گرگان محسوب می شود که اکنون در محاصره آب قرار دارد اما باند فرودگاه خوشبختانه از وجود آب عاری است و مشکلی در تردد هواپیما وجود ندارد. وی وضعیت راه های این منطقه شمالی کشور را با وجود عبور و مرور موقت مساعد نخواند و اضافه کرد: متاسفانه زیرساخت های جاده ای استان گلستان در این نابسامانی جوی به شدت آسیب دیده است و راه بندر ترکمن- گمیشان و راه های منتهی به آق قلا از جمله این جاده ها به شمار می روند. سیلاب ها با فشار و هجمه خود باعث برش و باز شدن مناطق مختلف در بزرگراه ها شده اند که می بایست پس از فروکش کردن کامل بارش ها این مسیرها به طور کامل و به طور زیرساختی تعمیر و ترمیم شود.

نماینده مردم کردکوی و ترکمن و بندرگز علت اصلی وقوع سیل را بارش های فراوان و ناگهانی عنوان کرد و درباره دیگر عوامل تشدید کننده این بحران بیان داشت: آب راه ها و رودخانه ها متاسفانه به دلایل متعدد از جمله عدم لایروبی، شرایط انتقال کامل آب به کانال های بزرگ آبی نداشتند و همین یکی از دلایل مهم بروز سیل در نواحی اطراف رودخانه ها به شمار می رود. در طول یک دهه اخیر لایروبی گسترده در میان رودخانه های منتهی به دریای خزر صورت نگرفته و این از دلایل تشدید کننده مهم بروز سیلاب است. از طرف دیگر عملکرد سدها نیز مناسب نبوده و به نظر بسیاری از کارشناسان، سدها در زمان مناسب تخلیه نشده اند و این خود باعث طغیان و جاری شدن آب در نواحی اطراف سدها شده است.

وی عدم انتقال رودخانه ها به دریای خزر را یکی دیگر از عوامل بروز این سیلاب ها خواند و افزود: متاسفانه در سال های گذشته هدایت رودخانه ها به دریای خزر به طور کامل صورت نگرفته و در نهایت این رودخانه ها به تالاب ها منتهی شده اند و متولیان موانع اتصال این تالاب ها به دریای خزر را نتوانستند مرتفع کنند و این امر باعث کند شدن خروج آب ها شده است. عدم اجرای حقابه زیست محیطی در «گرگان رود» عامل مهم دیگری به شمار می رود که سبب شد این رود عملکرد طبیعی نداشته باشد و نتواند انتقال کامل و طبیعی آب و سیلاب ها را انجام دهد.

این نماینده اصلاح طلب مجلس همچنان آمار نهایی کشته شدگان را ۶ تن اعلام کرد و گفت: این افراد که پنج تن آنها از گمیشان و یک تن از گرگان و همگی از نیروهای بسیج مردمی و به معنای واقعی از نیروهای خودجوش بوده اند که در طول عملیات کمک رسانی و ایجاد موانع مصنوعی در جریان آب به درون سیلاب ها افتادند و غرق شدند.