تکاپو برای بیدار کردن آناهیتا از خواب ۱۲ ساله

ربیعی با این کلنگ ‌زنی متفاوت به کرمانشاهی‌ها پیغام داد که مشکلات پیش روی این طرح بزرگ را مانند لودر کنار می زند و بزودی از دل بیابان ۵۷۱ هکتاری در کیلومتر ۱۵ بزرگراه کرمانشاه – همدان یک پالایشگاه مدرن ۱۵۰ هزار بشکه ای بیرون می آید تا شاید وعده‌های عمل نشده گذشته از یاد مردم کرمانشاه برود.
انبوه ماشین آلاتی که در کنار وزیر رفاه عملیات اجرایی آناهیتا را کلید زدند، پس از رفتن ربیعی و در پایان همان روز کار را تعطیل کردند و دیگر پشت سرشان را نگاه نکردند.
آفتاب وعده های شیرین با خورشید دهم شهریور غروب کرد و آناهیتا دوباره به خوابی عمیق فرو رفت طوری که به در و دیوار زدن مدیران کنونی استانداری کرمانشاه هم هنوز آن را بیدار نکرده است.

** مانع اصلی، بروکراسی در وزارت تعاون
پالایشگاه ۱۵۰ هزار بشکه ای آناهیتا طرحی ۲ هزار و ۱۱۷ میلیون یورویی است که هدف از احداث آن تامین انرژی مورد نیاز منطقه است. این طرح ۲ سهامدار عمده دارد، وزارت تعاون (شستا و صندوق بازنشستگی کشوری) و وزارت نفت.
۳۳٫۳ درصد از آناهیتا متعلق به شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو) وابسته به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا) و ۳۳٫۳ درصد نیز در اختیار صندوق بازنشستگی کشوری است؛ ۱۳٫۴ درصد هم به صندوق بازنشستگی نفت و ۲۰ درصد بقیه نیز سهم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران است.
دولتی بودن و پراکنده شدن سهام پالایشگاه آناهیتا به مهمترین مانع برای توافق سهامداران و تامین اعتبار آن تبدیل شده و هنوز هم تلاش ها برای جابجایی سهام آن ادامه دارد به امید اینکه این تغییرات منجر به تحول در اوضاع بلاتکلیف کنونی شود.
به گفته بابک دین پرست، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور، مهمترین مشکل پالایشگاه آناهیتا ‘همکاری نکردن وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی’ است زیرا اکنون ۶۶ درصد سهام پالایشگاه در اختیار این وزارتخانه است که قصد دارد با واگذاری سهم صندوق بازنشستگی به صندوق سرمایه ‌گذاری نفت از این بار ۶۶ درصدی رها شود.
اما به گفته استاندار کرمانشاه ‘بروکراسی در وزارت تعاون مانع این اقدام شده و از پنج ماه پیش که با انتقال سهام موافقت شده، هنوز این انتقال صورت نگرفته است.’
هوشنگ بازوند با بیان اینکه فعال کردن این طرح به سرمایه گذاری حدود ۱۲۰ هزار میلیارد ریالی نیاز دارد، افزود: آناهیتا در بیش از ۱۰ سال گذشته راکد بوده است و مردم انتظار فعال کردن آن را دارند.

** باز شدن دوباره روزنه امید
در سال ۹۶ با پیگیری‌های صورت گرفته برخی موانع احداث پالایشگاه آناهیتا از جمله مجوزهای احداث آن و وضعیت سهام‌ داران تعیین تکلیف و امیدواری‌ها برای آغاز عملیات اجرایی طرح بیشتر شده است.
استاندار کرمانشاه ۲۴ تیر اعلام کرد که ‘در جلسه ای که با شورای عالی بانک های کشور گذاشتیم ۱۲ بانک با محوریت بانک ملی در قالب یک کنسرسیوم به عنوان بانک عامل طرح آناهیتا مشخص شد که این اقدام می تواند چرخ های این پروژه بزرگ را به حرکت در بیاورد.’

** شرط و شروط شستا
شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا)، بزرگترین هلدینگ سرمایه گذاری کشور سهامدار اصلی پنج طرح بزرگ در استان کرمانشاه است اما چهار طرح آن راکد شده و به بن بست رسیده است.
تنها طرح فعال شستا سیمان‌غرب است اما تکلیف طرح های کاغذ غرب، کاغذ بیستون تامین، اسید سیتریک و آناهیتا روشن نیست.
استاندار کرمانشاه از مدیران شستا خواست تا شرایط بحرانی این استان با نرخ بیکاری بیش از ۲۲ درصدی را به صورت ویژه در احیای واحدهای راکد در نظر بگیرند و تمام تلاش خود را برای فعال کردن این پروژه ها بویژه آناهیتا بکار گیرند اما گویا شستا دنبال بهانه می گردد.
تعلل در واگذاری سهم صندوق بازنشستگی به صندوق سرمایه ‌گذاری نفت به توجیهی برای مدیران شستا تبدیل شده تا عمل به تعهدات خود را عقب بیندازند به طوری که مرتضی لطفی، مدیرعامل شستا برای تامین سهم خود از سرمایه آناهیتا شرط گذاشت و گفت: بعد از تعیین تکلیف سهم صندوق بازنشستگی به اندازه سهم ۳۳ درصدی شستا در این پروژه تامین اعتبار می کنیم.

** شرط نگذارید
لطفی ششمین مدیر شرکت شستا است که آناهیتا به چشم دیده و اگر این شرکت همچنان برای انجام تعهدات خود شرط و شروط زمان ‌بر بگذارد، نمی توان به برخاستن آناهیتا از خواب ۱۲ ساله امیدوار بود.
عبدالرضا مصری، نماینده کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی در این باره تاکید کرد که ‘نباید راه اندازی طرح های راکد استان را به ‘ اما و اگر’ مشروط کنیم بلکه باید برنامه و زمان بندی مشخصی برای آنها اعلام شود.’
به اعتقاد او اینکه بزرگترین هلدینگ سرمایه گذاری کشور نتواند چند پروژه را در استان کرمانشاه جمع کند، قابل قبول نیست.
مصری که در سال های گذشته تلاش زیادی برای فعال شدن طرح آناهیتا کرده از پیگیری مدیران کنونی استانداری هم در این زمینه تقدیر کرد اما گفت: در آناهیتا ۱۵ سال است که با وجود تولید صفر(و درجا زدن) برخی‌ها به عنوان مدیران این طرح حقوق‌های بالایی می‌گیرند.
شهاب نادری، نماینده پاوه و اورامات نیز تاکید دارد که پالایشگاه آناهیتا می تواند در استان کرمانشاه تحول ایجاد کند اما تاکنون کاری برای آن نشده و باید زودتر تعیین تکلیف شود.

** وعده وزارت کشور به شستا
البته با توضیحات معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور احتمالا وضعیت سهام صندوق بازنشستگی بزودی روشن می شود و شستا باید به وعده های خود عمل کند.
بابک دین‌پرست ۲۴ تیر در کرمانشاه از ایجاد یک کنسرسیوم برای احیای مجدد پالایشگاه آناهیتا خبر داد و افزود: قرار است در جلسه مجمع عمومی این شرکت در مورد ابهامات بانک‌های عامل و واگذاری سهام صندوق بازنشستگی بحث و تصمیم‌ گیری شود.
وی تاکید کرد: دولت برای ساخت این پالایشگاه عزم جدی دارد و اگر جایی کوتاهی صورت گیرد موضوع را به رئیس جمهوری منعکس می کنیم.
دین پرست برای ترغیب شستا به تامین سرمایه آناهیتا حتی وعده ‘کمک پنج برابری’ هم به این شرکت داد و گفت که اگر شستا واحدهای راکد خود را در کرمانشاه فعال کند پنج برابر آن در استانهای دیگر به او کمک می کنیم.
وی عنوان کرد: از ظرفیت های رئیس جمهوری، معاون اول و وزیر کشور برای رفع موانع استفاده می کنیم.
معاون وزیر‌ کشور افزود: به خاطر احترام به مطالبه عمومی مردم کرمانشاه در مورد پالایشگاه آناهیتا، وزارت کشور به این موضوع ورود پیدا می کند و اهمیتی ندارد اگر دیگر وزارتخانه ها از این موضوع ناراحت شوند.
دین پرست همچنین همکاری بیشتر وزارت نفت را نیز به عنوان دومین وزارتخانه متولی پالایشگاه آناهیتا ضروری خواند.

** وزارت نفت: ابتدا باید مقدمات فراهم شود
بسیار کمتر از نقش وزارت تعاون، در باره نقش وزارت نفت در احداث پالایشگاه سخن گفته شده و حتی در این زمینه خبرهایی در باره نظر منفی وزارت نفت برای ساخت آناهیتا و صدور دستور توقف آن منتشر شده است.
البته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی (زیرمجموعه وزارت نفت) اوایل تیر ۹۷ اعلام کرد که به هیچ عنوان دستور توقف پروژه ساخت پالایشگاه آناهیتا صادر نشده است.
بنابر اعلام این شرکت ‘اراده سهامداران به طور جدی برای انجام پروژه است اما فرآیند قابل قبول برای سهامداران در خصوص تامین آورده نقدی، اخذ وام، تامین وثایق مورد نیاز، عقد قرارداد با بانک عامل و انتخاب پیمانکار هنوز انجام نشده است.’
به نظر می رسد مسئولان ارشد استان کرمانشاه باید رایزنی بیشتری با وزارت نفت و ترغیب شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به ورود جدی و عملیاتی به آغاز احداث پالایشگاه آناهیتا داشته باشند و درباره آنچه ‘فرآیند قابل قبول’ عنوان شده، به توافق برسند.

** اهمیت آناهیتا برای استان
احداث پالایشگاه آناهیتا مزایای بسیاری برای منطقه دارد؛ تولید این طرح در صورت تکمیل شدن روزانه بیش از ۲۴ میلیون لیتر انواع فرآورده های نفتی است که بیشتر در استان ها و همسایگان غربی ایران مصرف می شود.
گاز مایع، ریفرمیت، بنزین سوپر، بنزین معمولی، سوخت موتور جت، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره، قیر و گوگرد جامد (روزانه ۳۰۸ تن) از جمله محصولات پایشگاه نفت آناهیتا است.
ظرفیت تولید نفت خام در کشور حدود ۴٫۱ میلیون بشکه در روز است که از این میزان ۱٫۸ میلیون بشکه توسط ۹ پالایشگاه موجود در کشور به فرآورده های نفتی تبدیل شده و بقیه به کشورهای دیگر صادر می شود.
خوراک آناهیتا از استان نفت خیز خوزستان و شهر دزفول می آید و با ۱۰ درصد زیر قیمت فوب خلیج فارس پشت فنس پالایشگاه تحویل می شود که از ویژگی های مثبت این طرح است زیرا نگرانی در باره تامین نفت خام پالایشگاه را تا سال های طولانی از بین می برد.
از دیگر امتیازهای پالایشگاه آناهیتا احتمال بالای الحاق آن به شهرک صنعتی زاگرس و برخورداری از ۱۳ سال معافیت مالیاتی است که توجیه اقتصادی آن را بالا برده است.
گرچه پالایشگاه آناهیتا هزینه های قابل توجهی هم به محیط زیست کرمانشاه تحمیل می کند و روزانه بیش ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر مصرف آب دارد اما با توجه به اشتغالزایی آن و بهبود وضعیت اقتصادی استان، از تاثیرات مخرب این پالایشگاه چشم پوشی شده است.
بنابر اعلام مدیران استان با تکمیل آناهیتا دست کم هزار نفر به صورت مستقیم و چندین هزار نفر هم به صورت غیرمستقیم صاحب شغل می شوند.
نرخ بیکاری استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه در سال ۹۶، ۲۱٫۶ درصد بوده که این رقم در بین جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله ۳۷٫۴ درصد را نشان می دهد.
حتی ۹۱ هزار نفر از ۵۵۷ هزار شاغل استان کرمانشاه هم دارای ‘اشتغال ناقص’ (کارِ کمتر از ۴۴ ساعت در هفته) هستند و کم بودن ساعت کاری بسیاری از آنها کفاف تامین هزینه های یک زندگی معمولی را نمی دهد.

گزارش از عبدالله الماسی