تهران و ریاض می توانند به سمت تعامل پیش بروند

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، «حسین صادقی» در نشست تخصصی چشم انداز روابط ایران و عربستان با بیان این که در شرایط موجود سه گزینه فراروی ایران و عربستان است، اظهار داشت: نخستین گزینه این است که دو کشور وضعیت موجود، یعنی تخاصم را حفظ و امکانات خود را صرف ضربه زدن به طرف مقابل کنند.
وی حرکت به سمت تقابل و تعامل و همکاری را دو گزینه دیگر پیش روی تهران و ریاض ذکر کرد و یادآور شد: این که آیا دو کشور می‌توانند به سمت گزینه تعامل و همکاری پیش بروند، تصور من این است که می توانند چنین انتخابی داشته باشند.
سفیر پیشین ایران در عربستان در تبیین چگونگی این اتفاق تاکید کرد: اگر طرفین نگاه دیده انگارانه به یکدیگر داشته باشند چنین اتفاقی ممکن است اما در حال حاضر دو طرف همه امکانات خود را به کار می‌برند تا طرف مقابل نباشد و آن را نادیده می انگارند.
صادقی خاطرنشان کرد: اگر ما به سمت نگاه دیده انگارانه برویم و طرفین بر اساس آورده خودشان سهم‌خواهی کنند می‌توانیم گفت وگوی سخت و شفافی را آغاز کنیم و در نهایت به یک جمع‌بندی برسیم که در آن دو طرف حساسیت های همدیگر را دانسته و به سمتی بروند که منافع خود را به هم گره زده و آن به رسمیت بشناسند.
وی با بیان این که ایران و عربستان می توانند در عرصه های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی با یکدیگر رابطه اکمال متقابل برقرار کنند، تصریح کرد: اگر چنین وضعی به وجود بیاید می توانیم به این سمت پیش برویم اما اگر دو طرف بخواهند با همین رویکرد فعلی پیش بروند، هیچ چشم انداز روشنی برای عادی سازی روابط بین دو طرف وجود ندارد.
سفیر پیشین ایران در عربستان با تبیین مراحل مختلف روابط کشورها یادآور شد: روابط کشورها شامل چهار مرحله جنگ، تخاصم، تشنج زدایی و عادی‌سازی روابط، توسعه و گسترش و تحکیم مناسبات است که می توان مرحله وحدت استراتژیک را هم با آن اضافه کرد
صادقی توضیح داد: مرحله تخاصم به این معنا است که هر دو کشور همه امکانات خود را برای ضربه زدن به طرف مقابل به کار می گیرند.
وی تصریح کرد: زمانی که در منطقه خلع قدرت ایجاد می شود چهار حالت از جمله هرج و مرج، ظهور قدرت و هژمون جدید، رشد و بلوغ کشورها برای همکاری و حضور قدرت خارجی را می توان متصور بود.
سفیر پیشین ایران در عربستان خاطرنشان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، خلع قدرت در منطقه به وجود آمد و با از بین رفتن نظم قدیم، هیچ نظم جدیدی هم جایگزین آن نشد، بلوغی هم بین کشورهای منطقه به وجود نیامد که همکاری همه جانبه داشته باشند، بنابراین ما در منطقه شاهد هرج و مرج هستیم.
صادقی تاکید کرد: نتیجه این هرج و مرم حضور قدرت‌های خارجی در منطقه است.
وی خاطرنشان کرد: از سال ۱۹۶۸ که زمزمه خروج انگلیس در منطقه مطرح شد ولوله ای بوجود آمد که چه کسی می‌خواهد امنیت منطقه را به عهده بگیرد، در آن مقطع هم رقابت بین قدرت‌های بزرگ و هم قدرت های منطقه ای برای تثبیت خود شکل گرفت.
این کارشناس مسائل منطقه در ادامه اظهار داشت: علاوه بر رقابت بین شوروی و آمریکا در منطقه، بین ایران، عراق و عربستان هم رقابتی بود که تا ۱۹۷۵ ادامه داشت و در این سال عهدنامه الجزایر بین ایران و عراق منجر به تثبیت موقعیت هژمون ایران شد.
به گفته صادقی با توجه به این که عربستان و ایران در آن مقطع در یک مدار قرار داشتند و سیاست دو ستون نیکسون اجرایی می شد، امنیت منطقه توسط دو کشور تامین می شد از این رو از سال ۱۹۷۵ تا پیروزی انقلاب شاهد نظمی در منطقه بودیم اما پس از انقلاب ما وارد جنگ با عراق شدیم و رقابت ایران و عربستان تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ ادامه داشت.
سفیر پیشین ایران در عربستان ادامه داد: بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر دو اتفاق عمده در منطقه رخ داد، تهدید ایدئولوژیکی و امنیتی ایران در شرق یعنی طالبان و حکومت صدام در سال ۲۰۰۳ توسط آمریکا ساقط شد و ایران در آن مقطع تبدیل به قدرتی بلامنازع شده و روز به روز نفوذ آن گسترش یافت.
این کارشناس مسائل منطقه افزود: در آن مقطع رقابت ایران و عربستان با دو رویکرد کاملا متفاوت ادامه یافت؛ ایران و آمریکا خود را دشمن یکدیگر می دانستند. علاوه بر این عربستان با توجه به ظرفیت هایی که داشت تلاش کرد موقعیت خود را به عنوان قدرت منطقه ای تثبیت کند.
صادقی با یادآوری این که عربستان به لحاظ موقعیت استراتژیک در سه تنگه هرمز، باب المندب و کانال سوئز محصور است، خاطرنشان کرد: این شرایط محدودیت هایی را برای عربستان ایجاد می‌کند، بنابراین عربستان با همه تلاش هایی که می کند نمی تواند این قابلیت استراتژیک را حداقل در آینده قابل پیش بینی داشته باشد.
وی در عین حال گفت: عربستان در اوپک حرف اول را می زند. بزرگ ترین تولید کننده و بزرگ ترین صادر کننده نفت است و غیر از روسیه بقیه کشورها فاصله زیادی در تولید نفت با عربستان قرار دارند.
این کارشناس مسائل منطقه ادامه داد: علاوه بر این عربستان در سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب نقش کلیدی ایفا می کند و در شورای همکاری خلیج فارس هم نقش اول را دارد؛ ضمن اینکه دبیرخانه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت در ریاض است.
سفیر پیشین ایران در عربستان همچنین گفت: شما به راحتی نمی توانید با کشوری که از چنین ظرفیت‌هایی برخوردار است، مقابله کنید.
صادقی در ادامه به بهار عربی اشاره کرد و اظهار داشت: با وقوع بهار عربی قدرت هایی که در شمال آفریقا، شامات و خلیج فارس بازیگران برتر بودند، آسیب دیدند و در مجموع در منطقه خلیج فارس و در دنیای اسلام دو کشور ایران و عربستان هستند که می‌توانند نقش آفرینی کنند.
وی با یادآوری این که ایران و عربستان می‌خواهند قدرت برتر منطقه شوند، گفت: ایران می‌خواهد در دنیای اسلام نقش کلیدی ایفا کند و عربستان هم ادعای رهبری جهان اسلام را دارد، از سوی دیگر ایران حضور نیروهای خارجی در منطقه را مخل امنیت می‌داند اما عربستان و بقیه اعضای شورای همکاری خلیج فارس اعتقاد دارند که حضور نیروهای خارجی تامین کننده امنیت منطقه است.
این کارشناس روابط بین الملل تصریح کرد: با توجه به تضادهایی که دو کشور با هم دارند، این سوال مطرح است که آیا تهران و ریاض می توانند با هم همکاری کنند که در پرتو این همکاری هم کشورهای منطقه و هم دنیای اسلام تامین شود و هم کمکی به امنیت جهانی شود.
وی اضافه کرد: ما به طور مشخص بعد از پیروزی انقلاب دو مرحله مشخص را داشتیم که نشان می‌دهد اگر اراده سیاسی در دو کشور شکل بگیرد، چنین امکانی وجود دارد.
صادقی خاطرنشان کرد: پس از جنگ، مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به این جمع‌بندی رسید که بازسازی کشور نیاز به پول دارد و منبع اصلی درآمدهای ما هم نفت است و برای این که بتوانیم قیمت نفت را بالا ببریم، راهی جز همکاری با عربستان نداریم.
سفیر پیشین ایران در عربستان ادامه داد: مرحوم آیت الله هاشمی این تصمیم را گرفت که همکاری با عربستان را آغاز کند و این اقدام را کرد و ما دیدیم که اعتماد متقابل بین دو کشور شکل گرفت.
صادقی افزود: در مقطع اصلاحات مناسبات دو کشور رو به گسترش نهاد، به طوری که من اسم آن را دوره طلایی مناسبات سیاسی دو کشور می‌دانم، در این مقطع موانع فراروی گسترش روابط دو کشور از بین رفت و عربستان اقداماتی را انجام داد که من هم باور نمی کردم و درها را به روی ما باز کرد.
وی یادآور شد: در یک سال آخر دوره اصلاحات روابط دو کشور آرام ‌آرام رو به سردی گرایید، سعودی ها به این جمع‌بندی رسیدند که شاید در مورد ایران اشتباه کردند که با رییس‌جمهور ایران کار کردند چون در این اواخر زمزمه‌هایی شروع شد که به اعتماد متقابل دو طرف آسیب زد.
کارشناس مسائل عربستان خاطرنشان کرد: در دوره دولت مهرورز و عدالت گستر احمدی‌نژاد در عین حال که وی چندین سفر به عربستان داشت ولی رابطه دو کشور آسیب دید و امروز هم ما به مرحله تخاصم رسیده ایم.
نشست علمی- تخصصی چشم انداز روابط ایران و عربستان با حضور کارشناسان روابط بین الملل از جمله سید جلال دهقانی فیروزآبادی، حسین درویش وند، حسین صادقی امروز در سالن شهید بهشتی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.