بحران مدیریتی در باشگاه های فوتبال کشور

تغییرات مکرر مدیران و خانه تکانی در هیات مدیره برخی از باشگاه ‌های فوتبال کشور آن هم با سلایق متفاوت، موجب تشدید تراکم بدهی‌ های انباشته شده از پیش و آینده باشگاه ها حکایت دارد و ادامه این روند، فوتبال و باشگاه ‌ها را تا مرز پرتگاه و خطر سوق می دهد.
با این وجود در این سال‌ ها شاهد بدهی ‌های کلان باشگاه ‌ها به مربیان و بازیکنان هستیم و نکته مهم تر از آن که هیچ نهاد و سازمانی، نظارت جامع و کاملی بر امور باشگاه‌ ها و مدیریت‌های فعلی و گذشته کشور ندارد.
عدم توجه و دقت در مفاد قراردادها و بدهی ‌ها در این سال‌ها، خبرهای نگران کننده و تکان دهنده‌ ای را برای فوتبال کشور رقم زده است. ماجراهای چالش برانگیزی که موجب صدور رأی فیفا مبنی بر محرومیت ‌ها،‌ کسر امتیازها و جریمه ‌های سنگین برای باشگاه ‌ها، فوتبال و جامعه ورزشی در پی داشته است.
ماجرای کسر امتیاز، محرومیت باشگاه استقلال از رقابت‌های جام باشگاه ‌های آسیا بدلیل دیرکرد در ارسال فهرست بازیکنان استقلال به کنفدراسیون فوتبال آسیا و دست آخر هم بی ‌توجه‌ی مسئولان فصل گذشته و حال حاضر استقلال در جریان قرارداد بازیکنان خارجی ازجمله عادل شیحی و شکایت این بازیکنان منجر به صدور رأی فیفا مبنی بر محرومیت استقلال از نقل و انتقالات زمستانی شد و این باشگاه از جذب آندو تیموریان و سرور جباروف ازبکستانی در نیم فصل محروم ماند. بنابراین سهل‌ انگاری باشگاه استقلال در این ماجرا به هیچ وجه قابل توجیه نیست و نباید این مسائل به سادگی فراموش شود.
محمدرضا ساکت رئیس سازمان تیم های ملی فوتبال ایران درخصوص راهبرد و راهکار حل موضوعات مدیریتی در باشگاه ‌های فوتبال به خبرنگار ایرنا گفت: باید برای ساماندهی مدیریت باشگاه‌ های کشور ابتدا ثبات مدیریتی ایجاد شود. وقتی ثبات مدیریت در باشگاه ‌ها وجود ندارد و مشکلات منابع مالی و نبود امنیت شغلی در مدیریت باشگاه مطرح است نمی توانیم باشگاه ها را به شکل صحیح مدیریت کنیم.
وی ادامه داد: بخش اعظم مشکلات باشگاه‌ های فوتبال کشورمان نبود ثبات مدیریتی، مشکلات منابع مالی و برنامه است. اغلب مدیریت‌ ها به شکل ابلاغی و حکم، منصوب و عزل می شوند درحالی که هیچ سابقه فوتبالی ندارند و نگاه‌ آنها در مدیریت، فوتبالی نیست. البته در فوتبال توسعه، مدیر باید نگاه اقتصادی و برنامه درازمدت داشته باشد. یک مدیر باید برای حداقل پنج سال آینده مدیریت باشگاه برنامه ارائه کند.
متأسفانه ثبات مدیریتی در فوتبال بستگی به مدیر بالا دست خود دارد و هر زمان مدیر ارشد تغییر کند مدیر باشگاه هم باید برود. مدیران ارشد اغلب در انتخاب مدیران باشگاه،سلیقه ای عمل می کنند بنابراین باید بپذیریم که سلیقه ای عمل می شود و آنهایی که به عنوان مدیر انتخاب می شوند هیچ برنامه ای ندارند. بنابراین چه انتظاری از این انتخاب باید داشته باشیم.
ساکت تأکید کرد: راهبردی و هدفمند بودن یک باشگاه زمانی معنا پیدا می کند که مدیر ارشد چند گزینه مناسب و با برنامه درازمدت برای پست مدیریت باشگاه در دست داشته باشد و روی آنها مطالعه و بررسی به عمل آورد.
مدیرعامل اسبق باشگاه سپاهان اصفهان افزود: هیچ مدیری در فوتبال ابلاغ پنج ساله ندارد و این انتظار وجود ندارد که مدیریت پاسخگوی هیات مدیره و سهامداران باشد.
مدیر تیم های ملی فوتبال ایران در ادامه اظهار داشت: مدیران، باشگاه ها و هواداران این روزها نتیجه گرا شده اند و به کیفیت فوتبال توجه نمی کنند. این در صورتی است که در دنیا وقتی تیمی به نتیجه نمی رسد. کارشناسان فنی، مدیر و باشگاه نتیجه و تیم شان را بررسی و واکاوی می کنند. اما در ایران بررسی صورت نمی گیرد. باید قبول کنیم که فوتبال یک کار تیمی و مطالعه ای است.
محمدرضا ساکت خاطر نشان کرد: باید ابتدا ثبات مدیریتی در باشگاه‌ های فوتبال ایجاد کنیم و از مدیران برنامه پنج ساله و هدفمند بخواهیم. سپس منابع و امکانات را در اختیار مدیر قرار دهیم. اختیارات و آزادی عمل به مدیر دهیم و در پایان نیز مدیر باید نسبت به عملکردش پاسخگو باشد.
وی در ادامه افزود: ضعف های سیستم نظارتی باید برطرف شود. نظارت را قوی تر کنیم و قرارداد بازیکنان نیز باید شفاف سازی شود تا اگر مسئله ای در مفاد قرارداد بوجود آمد به شکل صحیح و سالم ورود کنیم.
امیرعابدینی یکی از مدیران ورزش کشور نیز درخصوص راهبرد و راهکاری حل مشکلات مدیریتی در باشگاه‌ های فوتبال به خبرنگار ایرنا گفت: ما همواره شاهد تغییرات مکرر مدیریتی در باشگاه ‌های دولتی به ویژه در باشگاه ‌های استقلال و پرسپولیس هستیم.
اگر یک تیم در دوره رقابت‌ ها دچار بحران مالی، مسائل فنی و حاشیه ‌ای شود و حد انتظارات هواداران را برآورده نکند وزارت ورزش مجبور می شود با ورود به هیات مدیره و تغییر مدیرعامل راهی دیگری را تجربه کند که معلوم نیست چه سرانجامی را برای باشگاه رقم می زنند. به عبارتی عزل و نصب مدیریت یک باشگاه طی حکم، آسیب های جدی به فوتبال خواهد زد که جبران ناپذیر است.
به عقیده من این راهکار مناسبی نیست. باید مدیریت ابتکار عمل به همراه اختیارات و تامین مالی داشته باشد و در نهایت هم پاسخگو باشد. وقتی اسم باشگاه تنها دولتی است و عملا هیچ حمایت دولتی ندارند و از هیچ امکانات دولتی استفاده نمی شود و حتی ابتکار مالی ندارد. ما شاهد آن هستیم که باشگاه‌ ها به دلیل مشکلات متعدد مالی، بدهی‌ های کلان از گذشته و آینده در جا می زنند و بدهی ‌های سنگین بر دوش باشگاه و مدیریت‌ ها می گذارد.
وی ادامه داد: مدیر جدیدی که به واسطه ابلاغ حکم دولتی به عنوان مدیرعامل باشگاه منصوب می شود، اغلب در صدد آن است که از کوران رقابت ها در صدرنشینی و نقل و انتقالات بازیکنان عقب نمانند تا توقع هواداران و جامعه را برآورده کرده و بدون توجه به بدهی های گذشته دست به خریدهای سنگین و ناموفق می زنند.
از طرفی این مدیران در فرصت کم مجبور هستند بازیکن خارجی با قیمت‌های نجومی و در برخی موارد با بازیکنان آسیب دیده قرارداد ببندند. در این ماجرا دلال ها بیشترین آسیب را به بدنه باشگاه ها با دروغ پردازی وارد می کنند و اگر تیم نتیجه نگیرد مدیر بعدی جایگزین مدیر قبلی خواهد شد و این کار را برای مدیر جدید سخت می کند.
رئیس اسبق فدراسیون فوتبال اظهار داشت: پیشنهاد داده ایم مدیریت خصوصی تعریف شود و مدیریت باشگاه به شکل یک مدیر خصوصی با حد معمول پنج ساله بکار گرفته شود و در آن میزان حمایت و کمک دولت نیز مشخص شود. در این تعریف مدیریت باید اختیارات لازم و آزادی ابتکارات مالی داشته باشد و در پایان مدیریتش باید پاسخگوی عملکرد، درآمدها و بدهی ‌ها باشد.
همچین یک ناظر مالی و یک‌ کنترل سیستماتیک بر عملکرد مدیریت نظارت داشته باشد و این قرارداد را هر دو سال یک بار تمدید کنند. مدیر هم وظیفه دارد درآمدزایی کند، مالیات‌ها را پرداخت کند و در پایان دوره مسئولیت خود، اسناد را روشن و واضح به مدیر بعدی تحویل دهد.
عابدینی گفت: باید به مدیریت باشگاه ‌ها در قالب تعریف مدیریت خصوصی، مسئولیت و اختیارات بدهیم تا بتواند درآمدزایی کند و عملکرد مناسبی برای باشگاه داشته باشد و این موضوع باعث می شود مدیریت نهادینه شود و مدیریت نیز موظف است پاسخگو باشد. نه این که مدیری با یک حکم بیایید و با یک حکم هم برود.
بیت الله رضایی مدیرعامل اسبق باشگاه سایپا البرز نیز درخصوص مشکلات باشگاه ها با بدهی های کلان معوقه به بازیکنان و راهکار حل مسئله تعهدات مالی تیم ها به خبرنگار ایرنا گفت: تنها راه حل مشکلات باشگاه و بدهی‌ ها، شفاف سازی مبلغ قرارداد میان بازیکنان، باشگاه و فدراسیون است.
وی ادامه داد: باید یک میزگرد و جلسه میان فدراسیون فوتبال، باشگاه ها، اداره حقوقی کمیته انضباطی و سازمان لیگ برگزار شود و بزرگترین دغدغه باشگاه ها و بازیکنان برای همیشه حل و فصل شود. فدراسیون و سازمان لیگ می تواند و باید قاطعانه هر سال تسویه حساب بازیکنان را از باشگاه‌ ها بخواهد همانند بدهی باشگاه ‌ها به فدراسیون که اگر بدهی پرداخت نشود اجازه حضور در رقابت‌ها را ندارد.
بنابراین، این راهکار می تواند هر ساله در هنگام ثبت قرارداد، تمدید قرارداد و حتی فسخ قرارد با تسویه حساب هرساله بازیکنان با باشگاه صورت گیرد. فدراسیون، اداره حقوقی، کمیته انضباطی و سازمان لیگ هم در این راه نظارت داشته باشند. بازیکنان و باشگاه هم تنها با اخذ تسویه حساب سالانه و صدور مجوز حضور در رقابت‌ ها راه پیدا کنند.
رضایی خاطر نشان کرد: بارها این طرح را ارائه کرده ایم، متاسفانه هیچ کس به این موضوع مهم توجه نمی کند درحالی که این طرح می تواند برای همیشه مشکلات، اختلافات بازیکنان با باشگاه، بدهی ‌های کلان، مالیات و دیگر مشکلات راحل کند.
مدیرعامل اسبق باشگاه سایپا البرز افزود: یکی از کارهای مهم من در این باشگاه تسویه حساب بازیکنان در سال ۹۰ تا ۹۳ بود و هیچ بازیکنی از باشگاه طلبکار نبود. اما در موضوع قرارداد بازیکنان مصدوم به گونه ای بود که به شکل دوستانه موضوع را حل و فصل کردیم.
وی ادامه داد: در رابطه با بازیکنان خارجی نمی شود موضوع را ساده گرفت. چون این بازیکنان تنها به قراردادشان اکتفا می کنند و بنابراین باید قبل از پیامد طرح شکایت، موضوع با درایت و هم اندیشی حل شود.