ایران پساتحریم و راه هموار حضور در بازارهای جهانی

به گزارش جارپرس به نقل از ایرنا، برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام به عنوان نتیجه توافق هسته ای ایران و کشورهای گروه ۱+۵ ، پس از حدود ۲ سال تلاش دیپلماتیک خستگی ناپذیر به اجرا در آمد و توانست دیوار یک دهه محدودیت های تحمیلی بر ایران را برچیند.
از همان روزهای نخست آغاز این ماراتن دیپلماتیک در دولت «حسن روحانی»، ارزیابی هایی گوناگون در زمینه پایان تحریم ها ارایه شد و هر چه به زمان اجرای این توافق نزدیک شدیم این تحلیل ها شکل واقع بینانه تری به خود گرفت. طی چند روز گذشته تحلیل های گوناگونی در مورد تاثیر داخلی و بین المللی این توافق مهم در رسانه ها منتشر شد، از جمله نشریه «فارین پالسی» دیروز در مطلبی به قلم یکی از اعضای سنای ایالات متحده، به آمریکایی ها هشدار داد اجرای توافق هسته ای نخستین گام در لمس واقعی مسایل ایران و آمریکا است. وی با اشاره به برخی مسایل پیش آمده میان ۲ کشور عنوان داشته که دولت آمریکا باید در آینده با هوشیاری بیشتری عمل کند. با این حال، بیشتر رسانه های جهان به مساله اجرای برجام از منظر اقتصادی پرداختند و پیامدهای برداشته شدن تحریم ها را مورد ارزیابی قرار دادند.

*** ورود ایران به بازار جهانی
«شورای روابط خارجی آمریکا» روز شنبه گزارشی را با عنوان «ورود دوباره ایران به اقتصاد جهانی» منتشر و تصریح کرد: در روزی که تحریم های بین المللی علیه ایران برداشته می شود، رسانه های ایران جشن و پایکوبی نمایش نمی دهند و با این روز همچون دیگر شنبه ها برخورد می کنند. امروز به عنوان روز اجرای برجام شناخته می شود و ایران آزاد خواهد بود تا با برداشته شدن تحریم ها بار دیگر به اقتصاد بین المللی بپیوندد. در حالی که به برداشته شدن تحریم ها امیدهای زیادی بسته شده بود با این حال افراد اندکی هستند که انتظار دگرگونی زیادی را در اقتصاد دارند.
نویسنده این مقاله که در تارنمای روزنامه «نیویورک تایمز» نیز منتشر شده است افزود: اینکه تلویزیون دولتی ایران این روز را با خبر واکسیناسیون کودکان آغاز کرد دلایل خودش را دارد اما پایان دادن به تحریم ها یک پیروزی برای دولت روحانی به شمار می رود که هزینه هایی هم داشته و ایران برخی توانایی های هسته ای خود را متوقف کرده است.
در ادامه آمده است: نیازهای ایران به سرمایه گذاری و واردات، فراتر از حوزه نفت و گاز است. مقام های ایرانی می گویند که به بیشتر از ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری تنها در حوزه نفت و گاز نیاز دارند. یک کارشناس اقتصادی در ایران می گوید که ما به بسیاری از چیزها نظیر صدها هواپیما، بندرهای جدید و بهسازی زیرساخت ها احتیاج داریم.
تحلیل فارین پالسی در زمینه رفع تحریم ها به این واقعیت توجه دارد که اجرای برجام منافعی را برای ایران دارد و به بانک های ایرانی فرصت های اقتصادی در همکاری های بین المللی می دهد. با این حال گشایش های اقتصادی به سرعت تاثیرگذار نمی شود. ایران بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی مسدود شده در بانک های ژاپن، کره جنوبی، چین و دیگر کشورها دارد و مدتی طول می کشد تا به طور کامل در دسترس ایران قرار گیرد. با این حال کارشناسان غربی می گویند که در سال ۲۰۱۷ ایران تاثیر مثبت اقتصادی را احساس خواهد کرد.

*** تردید شرکت های آمریکایی برای همکاری با ایران
تارنمای خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه روز یکشنبه با اعلام این خبر که وزارت خزانه داری آمریکا با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک تحریم های ایران همچون تحریم بانک مرکزی و صنعت نفت را برداشته است نوشت: بر اساس این سند افراد غیرآمریکایی که در این حوزه ها با ایران همکاری کنند تحریم نمی شوند. اگرچه تحریم ها علیه بیش از ۴۰۰ فرد و بنگاه ایرانی برداشته می شود اما هنوز برخی از تحریم های غیرهسته ای پابرجا است.
نویسنده گزارش نیویورک تایمز بر این باور است که شرکت های آمریکایی هم علاقه خود را برای ورود به اقتصاد ایران نشان داده اند اما قوانینی که از سال ۱۹۸۴ میلادی ایران را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داد، مانع همکاری آن ها شده است. به همین دلیل ارزیابی کارشناسان مسایل اقتصادی حکایت از آن دارد که بازار ایران میان کشورها و شرکت های اروپایی و آسیایی تقسیم می شود. شرکت های آمریکایی نیز منتظر خواهند ماند و پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تصمیم جدی خود را خواهند گرفت زیرا پیروزی جمهوریخواهان ممکن است باعث افزایش محدودیت ها علیه ایران شود. در هر صورت شرکت های آمریکایی یک سال دیرتر وارد عمل خواهند شد.

***اروپا در پی جایگاه پیشین
روزنامه «وال استریت ژورنال» روز گذشته نوشت: بازار ایران هر چند از دیرباز پذیرای تولید شرکت های غربی است اما با توافق هسته ای، شرکت های غربی هنوز برای تجارت در ایران با مانع هایی روبرو هستند. در ایران توانایی بسیار زیادی در زمینه همکاری با شرکت های حوزه انرژی وجود دارد زیرا بزرگترین منابع گازی و چهارمین ذخیره نفت جهان در اختیار ایران است.
نویسنده این مقاله افزود: با اجرای برجام بیشتر تحریم های مالی، بانکی و نفتی برداشته می شود و دوران انزوای بانک های ایران پایان می پذیرد اما ابزارهای دیگری در زمینه اقتصاد در دست کنگره و دولت آمریکا باقی می ماند. در این شرایط شرکت های آمریکایی و اروپایی محدودیت هایی دارند به ویژه شرکت های آمریکایی با مشکل روبرو خواهند شد.
به نوشته وال استریت ژورنال اشتیاق اروپایی ها برای تجارت با ایران غیر قابل تردید است. کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس از جمله کشورهای پیشرو هستند که هیات های تجاری خود را به تهران گسیل داشته اند. اروپا بزرگترین شریک تجاری ایران پیش از اوج گیری تحریم ها در سال ۲۰۱۲ بود و اکنون به دنبال تکرار دوباره آن است. تجارت کالایی اتحادیه اروپا با ایران از ۲۸ میلیارد یورو سال ۲۰۱۱ به ۱۱٫۷ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۴ کاهش یافت. با این حال به باور تحلیلگران و فعالان بازار، بازگشت به گذشته و انجام سرمایه گذاری های بلندمدت زمانبر خواهد بود و تا دوره پس از انتخاب رییس جمهوری آینده آمریکا طول خواهد کشید.

*** ایران و آینده بازار انرژی
تارنمای «اکونومیک تایمز» درباره اجرایی شدن برجام نوشت: با پایان تحریم ها، تانکرهای نفت ایران به مقصد هند و اروپا حرکت می کنند و در این شرایط ایران روابط معمول خود را با کشورهای جهان از سر می گیرد.
به نوشته اکونومیک تایمز ایران تصمیم دارد در مرحله نخست، روزانه ۵۰۰ هزار بشکه بر تولید نفت خود بیافزاید. در این صورت فشار بیشتری بر بازار نفت و قیمت های آن وارد می شود. در میان شرکت های اروپایی برخی که روابط دیرپایی را با ایران داشتند همچون «انی» ایتالیا، «رپسول» اسپانیا و «توتال» فرانسه بیشترین نمایندگان تجاری را به ایران فرستادند.
خبرگزاری روسی اسپوتنیک نیز در تحلیل دیگری آورد: اکنون با برداشته شدن تحریم ها، ایران مسیر اعلام شده خود را ادامه می دهد و تلاش می کند تا تولید روزانه نفت خود را تا یک میلیون بشکه افزایش دهد. ایرانی ها پیش از این از تولیدکنندگان نفت خواسته بود ۱٫۵ تا ۲ میلیون بشکه از تولید خود کم کنند تا بازار متوازن شود اما اوپک این پیشنهاد را نپذیرفت. به همین دلیل تنش ناشی از افت قیمت در بازار نفت بیشتر می شود.

*** اهمیت حفظ کانال ارتباطی میان ایران و آمریکا
نشریه فارین پالسی آمریکا پس از اجرایی شدن برجام، به مساله برداشته شدن تحریم ها پرداخت و آورد: با اجرای برجام، توافق هسته ای مهم میان ایالات متحده و قدرت های جهان با ایران به جریان افتاد. برداشته شدن تحریم ها باعث بازگشت سریع ایران به اقتصاد جهانی می شود و دسترسی جمهوری اسلامی به بیشتر از ۵۰ میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده اش در سراسر جهان را ممکن می کند.
این مقاله با بیان اینکه از ابتدای سال جدید میلادی وزیران امور خارجه ایران و آمریکا دست کم ۱۱ بار با یکدیگر گفت وگو کردند تصریح کرد: این مسیر ارتباطی میان ۲ کشور باعث شد که هفته گذشته موضوع مهم بازداشت ۱۰ملوان آمریکایی در آب های ایران به سرعت حل شود. گذشته از ماهیت رابطه «محمدجواد ظریف» و «جان کری» نکته نامشخص این است که در دولت بعدی آمریکا به ویژه در صورتی که جمهوریخواهان کاخ سفید را به دست بگیرند، این ارتباط چگونه خواهد شد.
نیویورک تایمز در سرمقاله روز یکشنبه خود با اشاره به سخنان «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا، اجرای توافق هسته ای را مهم دانست وآن را پنجره ای برای حل مسایل مهم خواند. دستیابی به این توافق تاریخی از راه دیپلماسی مانع از جنگ دیگر در خاورمیانه شد.
به نوشته نیویورک تایمز دیدگاه عملگرا و سازنده مقام های ایرانی و آمریکایی باعث شد با وجود دشمنی ۳۰ ساله، موضوع مهم هسته ای حل شود. افزایش تعامل میان ۲ کشور از این جهت مفید بود که توانست به موضوع ورود ملوانان آمریکایی به آب های سرزمینی ایران نیز پایان بدهد و چند آمریکایی بازداشت شده در ایران نیز آزاد شدند.

***برجام و افزایش منزلت ایران در منطقه و جهان
تارنمای نشریه «نیوزویک» نیز موضوع آزادی برخی آمریکایی های زندانی در ایران را با اجرای برجام همزمان و مرتبط دانست و نوشت: آزادی پنج آمریکایی نشانه ای از مشارکت و همکاری ایران پیش از برداشته شدن تحریم ها است. برداشته شدن تحریم ها، مردم این کشور ۸۰ میلیونی خاورمیانه را پس از چند سال به اقتصاد جهانی وصل می کند و نقش ایران را در این منطقه مجروح از درگیری های قومی، افزایش می دهد.
بر پایه تحلیل نیوزویک، روز اجرای برجام نقطه عطفی در مناسبات پرتنش تهران و واشنگتن و هدیه ای برای روحانی و اوباما است. این ۲ رییس جمهوری از سوی تندروها با مخالفت های شدیدی در داخل کشورشان روبرو بوده اند.
نیوزویک افزود تحریم هایی که به طور عمده در پنج سال گذشته اعمال شد ایران را از سیستم بازار مالی جهان جدا کرد، به شدت تولید و صادرات نفت را کم کرد و شرایط سختی را برای ایرانی ها ایجاد کرد. اکنون برداشته شدن تحریم ها، موقعیت ایران را در منطقه و جهان دگرگون می کند.