نقش ویژه مسائل اقتصادی و تجارت مرزی در روابط ایران و پاکستان

به گزارش  جارپرس از ایرنا، براساس آمار و ارقام، حجم مبادلات تجاری ایران و پاکستان از سال گذشته به رقم سه میلیارد دلار رسید و با توجه به اظهارات اخیر مهدی سنایی مشاور رئیس جمهوری، در سفر آتی دکتر مسعود پزشکیان به همسایه شرقی، توسعه همکاری‌های استانی، مرزی و ارتقای مبادلات از سه میلیارد دلار کنونی پیگیری خواهد شد.

این ارقام در سال‌های گذشته و به دلیل ادامه تحریم‌های ظالمانه غرب، با سیر نزولی با شیب کم همراه بود. سران دو کشور بر افزایش ۲ برابری حجم فعلی مبادلات تجاری و رساندن آن به ۱۰ میلیارد دلار و بیشتر تاکید دارند و با توجه به شرایط جدید تجاری و اقتصادی ایران و وجود ظرفیت‌های فراوان در دو کشور، دستیابی به این رقم در آینده نسبتا نزدیک را دور از دسترس نمی‌دانند.

در آستانه سفر رسمی رئیس جمهوری ایران به پاکستان، کمیته مشترک بازرگانی و اقتصادی در مجلس سنای این کشور از دولت مطالبه کردند که سازوکار تجارت تهاتر با ایران را تسهیل کرده و بسترهای لازم برای روان سازی این فعالیت های تجاری میان استان های همجوار مرزی را فراهم نماید.

سناتور انوشه رحمان و سناتور سلیم ماندوی والا به عنوان روسای مشترک این کمیته در جلسه روز چهارشنبه (۸ مرداد) از مسئولان بازرگانی و سازمان درآمدهای ملی پاکستان خواستند تا در راستای تقویت تجارت با ایران، به اصلاحات در سازوکار تجارت تهاتر با ایران که در سال ۲۰۲۳ مصوب شده بود، اقدام کند.

آنان تاکید کردند که این اصلاحات با هدف ساده‌سازی رویه‌ها، تشویق مشارکت بخش خصوصی و تشویق به تجارت قانونی ضمن حمایت از ارتقای اقتصادی ایالت بلوچستان پاکستان و تعمیق روابط تجاری با ایران انجام می‌شود.

اواخر دیماه سال گذشته دولت پاکستان دستور نهایی را برای گشایش چهارمین گذرگاه مرزی با جمهوری اسلامی ایران در نقطه چدگی (ایالت بلوچستان) و کوهک (در سیستان و بلوچستان) با هدف تسهیل تجارت مشترک، ایجاد فرصت‌های شغلی و جلوگیری از قاچاق ابلاغ کرد.

میرجاوه، ریمدان و پیشین سه گذرگاه اصلی مرزی (گذرگاه تفتان، گبد و ممد) است که از این طریق پاکستانی‌ها وارد ایران می‌شوند و تجارت دو کشور نیز از این سه مسیر رسمی صورت می گیرد.

جمهوری اسلامی ایران همه ساله میزبان هزاران نفر از زائران و گردشگران از شهرهای مختلف پاکستان است که با هدف زیارت اماکن مذهبی در شهرهای ایران و عتبات عالیات در عراق به ایران سفر می‌کنند.

مسیر ایران نزدیک ترین و به صرفه ترین مسیر تجارت دوجانبه، ترانزیت و برای سفر زائران و گردشگران پاکستانی محسوب می‌شود.

لزوم برقراری پروازهای مستقیم میان پایتخت‌ها

در عین حال بازرگانان و فعالان حوزه اقتصاد پاکستان همواره از دولت خود گشایش مسیرهای سهل برای تجارت با ایران به ویژه راه اندازی خطوط پروازی مستقیم بین دو کشور را مطالبه می کنند.

هرچند پروازهای مستقیم از ایران به مقصد لاهور و کراچی به عنوان قلب فرهنگی و اقتصادی پاکستان همچنان برقرار است اما تجار دو کشور خواستار برقراری ثابت این خطوط پروازی میان پایتخت های دو کشور و همچنین کویته و زاهدان به عنوان مراکز استان های مرزی هستند.

برخی گزارش ها از برنامه راه اندازی خط پروازی جدید میان تهران و اسلام‌آباد حکایت دارد که در جریان سفر آتی رئیس جمهوری اسلامی ایران به پاکستان به احتمال قوی نهایی خواهد شد.

برگزاری دور آتی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و پاکستان نیز در دستور کار دو کشور و قرار است به زودی با سفر وزیر بازرگانی پاکستان به تهران برگزار شود.

افزایش خط پروازی میان ایران و پاکستان نه تنها باعث گسترش ارتباطات مردمی میان ۲ کشور همسایه می شود بلکه به رشد صنعت‌ گردشگری و تسریع رفت و آمدهای جامعه تجار کمک شایانی می‌کند؛ موضوعی که همواره مورد تاکید مقام های جمهوری اسلامی ایران و پاکستان بوده و در جریان بیست و یکمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و پاکستان در اسلام‌آباد نیز بر افزایش خطوط پروازی میان دو کشور تاکید شد.

بلاتکلیفی خط لوله گاز ایران-پاکستان

علیرغم اذعان دولتمردان پاکستانی به اهمیت خط لوله انتقال گاز از ایران و نقش آن برای غلبه بر بحران دیرینه انرژی در آن‌ کشور، این پروژه عظیم همچنان بلاتکلیف مانده و اسلام‌آباد مدعی تأثیرگذاری تحریم‌های ضدایرانی بر روند پیشبرد آن است.

با این حال نمایندگان مجالس پاکستان، اقتصاددان و جامعه بازرگانی این کشور خواستار رد فشارهای خارجی پیرامون خط لوله انتقال گاز از ایران هستند و مطالبه می کنند که دولت پاکستان باید به تعهد خود برای تکمیل آن و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بزرگ ایران در حوزه انرژی عمل کند.

انرژی ایران، مهمترین زمینه برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی و مبادلات تجاری دو کشور است و در شرایط کنونی، خط لوله گاز ایران-پاکستان مهمترین پروژه همکاری میان دو کشور دوست محسوب می‌شود.

در عین حال گشایش بازارچه‌های رسمی میان دو کشور در بهار ۱۴۰۲ و افزایش صادرات برق ایران به پاکستان نیز زمینه لازم برای توسعه این مراودات را فراهم ساخته است.

پاکستان نیز از ظرفیت بالایی برای صادرات محصولاتی نظیر منسوجات، برخی میوه‌ها، غلات، گوشت، لبنیات، برخی وسایل ورزشی و لوازم جراحی به ایران دارد و ایران هم برای صادرات گاز، نفت خام، محصولات پتروشیمی و افزایش صادارات برق به پاکستان آمادگی دارد.

علاوه بر تلاش‌های دو همسایه برای عبور از چالش‌های ناشی از تحریم‌های یکجانبه، شناخت بهتر بخش‌های خصوص و اتاق‌های بازرگانی ایران و پاکستان از ظرفیت‌های متقابل، مهمترین عامل برای کمک به افزایش حجم مبادلات تجاری دو همسایه محسوب می‌شود لذا با توجه به سفرهای متعدد هیات‌های اقتصادی دو کشور و تعامل نزدیک میان اتاق‌های بازرگانی و صنایع پاکستان با ایران، انتظار می‌رود گام‌های موثری در جهت معرفی متقابل ظرفیت‌های دو کشور برداشته شود.